اد بلو ( AdBlue ) چیست ؟

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «میهن صنعت»، ادبلو به طور گسترده در خوردوهای دیزل یورو ۵ و یورو ۶ مورد استفاده دارد. این محلول یک مایع مصرفی در قسمت کاتالیست انتخابی (Selective Catalytic Reduction-SCR) خودروهای دیزل بوده و میزان گازهای سمی اکسیدهای نیتروژن NOx را به میزان بسیار بالایی کاهش می‌دهد.

مشخصات شیمیایی
در موتورهای دیزل برای اطمینان از احتراق کامل و جلوگیری از خروج هیدروکربن‌های نسوخته می‌توان از نسبت هوا به سوخت رقیق lean burn (اوور استوکیومتریک) (over stoichiometric) استفاده نمود. افزایش میزان اکسیژن در مخلوط هوا و سوخت لزوما باعث تولید اکسیدهای نیتروژن (NOx) می‌گردد که جزء آلاینده‌های سمی محسوب می‌گردند و از عوامل اصلی بارانهای اسیدی می‌باشد. به همین دلیل سیستم کاتالیست انتخابی (Selective Catalytic Reduction-SCR) در موتورهای دیزل برای کاهش میزان اکسیدهای نیتروژن (NOx) ناشی از احتراق استفاده می‌گردد.

محلول ادبلو که در مخزن اختصاصی در خودرو نگهداری می‌گردد در گازهای خروجی حاصل از احتراق در مسیر اگزوز تزریق شده و پس از تبخیر به آمونیاک و دی‌اکسید کربن تجزیه می‌گردد. در کاتالیست سیستم SCR گازهای NOx در مجاورت کاتالیست با آمونیاک (NH3) واکنش داده و به آب و نیتروژن (N2) تجزیه می‌گردد که هر دو آنها بی ضرر بوده و از اگزوز خارج می‌شوند.

مشخصات فیزیکی و شیمیایی

شکل ظاهری: محلول زلال فاقد کریستال

بو: بدون بو دمای انجماد: ۱۱- درجه سانتی‌گراد

خاصیت انفجاری: فاقد خاصیت انفجاری

حلالیت در آب: زیاد

چگالی: ۱۰۸۹ کیلوگرم در متر مکعب در دمای ۲۰ درجه سانتی‌گراد

شرایطی که از آن باید جلوگیری شود.

دمای پایین‌تر از دمای کریستالاسیون.

در دماهای بالاتر از ۴۰ درجه سانتی‌گراد احتمال هیدرولیز اوره و تشکیل آموناک و دی اکسید کربن وجود دارد.

ظروف نگهداری: پلی اتیلن با چگالی بالا (HDPE)، پلی اتیلن با چگالی پایین (LDPE)، استینلس استیل بر اساس استانداردهای DIN EN 10088-1 تا

اطلاعات سم‌شناسی اطلاعات سمیت: LD50 (oral, rat) > 15.000 mg/kg تحریک پوستی: خیر تماس با پوست: ناحیه‌ د‌ر تماس با محلول با آب و صابون شستشو شود. تحریک چشم: خیر تماس باچشم:چشم رابامقد‌ار زیاد‌ی آب تامد‌ت15 د‌قیقه شستشو د‌اد‌ه ود‌رصورت اد‌امه د‌اشتن سوزش،به پزشک مراجعه گرد‌د.

مشخصات فیزیکی
شکل ظاهری: محلول زلال فاقد کریستال
بو: بدون بو
دمای کریستالاسیون: ۱۱- درجه سانتی‌گراد
خاصیت انفجاری: فاقد خاصیت انفجاری
حلالیت در آب: زیاد
چگالی: ۱۰۸۹ کیلوگرم در متر مکعب در دمای ۲۰ درجه سانتی‌گراد

شرایط نگهداری
سیستم SCR نسبت به ناخالصی‌های موجود در محلول ادبلو بسیار حساس بوده و به همین دلیل در آن از آب و اوره استفاده می‌گردد. محلول ادبلو بی‌رنگ و شفاف می‌باشد. ادبلو سمی نبوده و نیاز به تمهیدات خاص برای حمل و نگهداری نخواهد داشت.

طول عمر این محلول کاملا وابسته به شرایط نگهداری می‌باشد، با این حال عمر تقریبی آن حدود ۱۸ ماه پس از تولید می‌باشد. دما مهمترین عامل در طول عمر این محلول بوده و نگهداری در محل خشک و خنک، با تهویه مناسب و به صورت دربسته از اهمیت بالایی برخوردار است.

این محلول نباید زیر نور مستقیم آفتاب قرار گیرد.
ادبلو نباید در مجاورت اکسید کننده‌های غلیظ، اسیدها، نیترات‌ها و نیتریدها قرار گیرد.

ادبلو در یک مخزن اختصاصی در خودرو نگهداری شده و یک سیستم هوشمند مدیریت میزان پاشش ادبلو را به عهده دارد. میزان پاشش ادبلو بستگی به میزان گازهای NOx گازهای خروجی از احتراق که توسط سنسورهای اندازه‌گیری می‌شود دارد. اما عموما میزان مصرف ادبلو در خودروهای دیزل حدود ۲ تا ۶ درصد حجم مصرفی گازوییل می‌باشد، البته با توجه به مشکلات سوخت دیزل موجود در ایران که منجر به تولید گازهای NOx بیشتری در گازهای حاصل از احتراق می‌گردد، این میزان توسط سنسورهای NOx نیز شناسایی شده و بر این اساس نیز سیستم کنترل SCR میزان بیشتری از محلول ادبلو را برای کاهش این آلاینده تزریق می‌کند، به همین دلیل گزارش‌های تایید نشده‌ای مبنی بر مصرف تا حدود ۱۵ درصد مصرف سوخت نیز با سوخت دیزل ایران گزارش گردیده است.

به طور کلی کشنده‌های متداول در ایران تقریبا در هر ۱۰۰ کیلومتر ۳۰ لیتر بنزین و بین ۱٫۵ تا ۴٫۵ لیتر ادبلو مصرف می‌کند که این مقادیر بسیار به نوع خودرو و نوع سوخت مصرفی و شرایط کارکرد موتور بستگی‌دارد. البته باید در نظر داشت که در واقع استفاده از سیستم SCR و ادبلو عملا نه تنها هزینه‌ای بر دوش دارندگان این خودروها نخواهد گذاشت بلکه استفاده از این سیستم در خودروهای جدید علاوه بر کاهش بسیار زیاد در میزان آلودگی هوا باعث کاهش حدود ۵ درصدی میزان گازوییل می‌گردد که از نظر اقتصادی نیز به صرفه می‌باشد.

یک سیستم کنترل الکترونیکی که مجهز به سنسورهای میزان NOx قبل و بعد از کاتالیست، سنسور سطح ادبلو و … می‌باشد بر اساس شرایط کارکرد موتور نظیر دور موتور، میزان الودگی گازهای اگزوز و دمای کاری موتور میزان ادبلو را مشخص می‌کند.
ادبلو در ایران در بسته‌های بیست و دویست لیتری بر اساس استاندارد ISO 22241 تولید و توزیع می‌گردد؛ ولی در برخی کشورهای اروپایی وامریکا ایستگاهای در پمپ بنزین‌ها برای عرضه ادبلو وجود دارد. در ایران هنوز استانداردی ملی برای این محصول تدوین نگردیده است با این حال اقداماتی جهت تدوین استاندارد ملی ادبلو توسط شرکت های تولید کننده در حال انجام می‌باشد.

نكات ايمني و بهداشتی
• ادبلو خوراكي نيست بي رنگ اما غير سمي و غير قابل اشتعال است

• در صورت مصرف خوراكي سريعاً شخص بايد استفراغ نمايد و به پزشك مراجعه نمايد
• در صورت استنشاق، اتفاقي نمي افتد اگر علائم سوزش بيني و گلو ديده شد مدتي ترك محيط انجام شود
• ممكن است بوي تند شبيه آمونياك داشته باشد با اين حال كاملاًبي ضرر است.
• به هيچ عنوان محلول ادبلو نبايد با ضديخ يا مواد افزودني ديگر تر كيب شود((( هشدار))) صدمه به SCR • در صورت يخ زدن محلول در دماي زير 11- درجه اگر محلول نشست نكرده و كريستال نشده باشد آن را در مجاورت اگزوز يا دماي اتاق قرار داده تا مجدداً قابل استفاده باشد. • اجتناب از خريد ادبلوي غير استاندارد چون فرآيند توليد در يك دماي خاص و حرفه اي مي باشد
• محل نگهداري بايد خشك –خنك – داراي تهويه و دور از نور خورشيد باشد
• عمر مفيد محلول در صورت نگهداري با شرايط فوق تا 18 ماه است
• در صورت نشت و جذب با مواد ديگر تنها با آب معمولي شستشو شود( آب زياد)
• محل نگهداري ظروف فلزي ممنوع است مخصوصاً برنج و مس خورندگي دارند
• مواد مورد تأئيد براي نگهداري مواد با چگالي بالا پلي اتيلن
• هشدار گالن هاي ادبلو فقط براي يك مرتبه استفاده ساخته شده اند به هيچ عنوان محلول ادبلو را درگالني كه يكبار استفاده شده به كار نبريد

• از پر كردن باك سوخت وسيله نقليه با اين محصول جداً خود داري نماييد.

• از تماس با پوست و چشم جلوگيري شود( ادبلو غير سمي است)

• در صورت كار طولاني با محصول استفاده از دستكش و عينك توصيه مي شود ( ترجيحاً بعد از كار با محصول دستها با آب و صابون شسته شود

آب مخصوص ادبلو
اين آب بايد از بهترين و كم رسوب ترين آبهاي موجود در يك كشور باشد . آب مورد استفاده بايد توسط فيلترهاي مخصوص بيش از 8 دستگاه مخصوص فبلتر (وارداتي) رسوب زدايي شده و بعد از طي مراحل مختلف عبور از دستگاههاي مخصوص اين كار ، خروجي آن با استاندارهاي ISO2224-1 برابر باشد.

لازم به توضيح است ميزان فسفات ، آهن ، مس ، آلهيدها و … مي بايست با استاندارد مرجع برابر و حتي كمتر باشد

• كاهش مصرف سوخت تا 5% ( بهبود اقتصادي)

• كاهش NOX ( اكسيدهاي نيتروژن ساطع از موتور) و تبديل نيتروژن بي ضرر براي محيط زيست

• بهبود كيفيت موتور و كاركرد آن در نتيجه افزايش قدرت موتور

• تميز شدن فيلتر PDF و طولاني تر شدن عمر فيلتر ها

• براي استفاده بهتر گالن ادبلو را همواره خشك نگهداريد

• اگر يك ماده به صورت تصادفي وارد مخزنDEF شود اگر چراغ نشانگر DEF روشن شد راننده بايد به تعمير كار مجاز مراجعه نمايد ( البته به سطح آلودگي بستگي دارد)

• ميزان مصرف ادبلو به منطقه جغرافيايي نيز بستگي دارد|(از نظر آب و هوا)

• ميزان مصرف 50 گالن سوخت 1 گالن محلول ادبلو

چگالي دانسيته ، ضريب شكست ادبلو
در فرايند توليد محصول ادبلو از مهمترين موارد ، تشخيص ميزان درست مقدار چگالي ، دانسيته و ضريب شكست است كه تنها كارخانجات معتبر توليدي مي توانند اين اطمينان را به مالكان خودرو بدهند كه محصول توليدي آنان مطابق با استاندارد مرجع مي باشد ( گواهينامهAPI امريكا استاندارد آلماني DIN 70900) و استاندارد بين المللي (ISO 2224-1).

فيلتراسيون ادبلو
در فرآيند توليد محلول ادبلو به كارگيري فيلترهاي مخصوص در كارخانجات توليدي و دستگاههاي مجهز به تعقيرات واكنش شيميايي محلول بسيار الزامي است . در شركت شيمي فرآيند ديزل دورود با نام تجاري ادبلو اسكاي از مدرن ترين و به روزترين فيلترهاي وارداتي استفاده شده تا رانندگان محترم كاميون بدون هيچ دغدغه اي از اين محلول استفاده نمايند . قابل توجه رانندگان محترم در صورت يخ زدن گالن ادبلو در دماي 11- درجه در صورت اينكه كريستاله نشده باشد گالن را در مجاورت هواي گرم (دماي اتاق) يا مخزن اگزوز قرار داده مقداري گالن را سروته كرده و مجدداً استفاده نمايند.

گالن ادبلو
گالن ها و مخازن نگهداري ادبلو بايد بسيار هوشمندانه طراحي شوند . در اروپا مخصوصاً اولين كشور توليد كننده آلمان مخازن مخصوص فولاد ضد زنگ درپمپ بنزينها تعبيه شده است و يا در گالن هاي باکیفیت با پلمپ دقيق بدون روزنه رسيدن هوا در اختيار رانندگان قرار مي گيرد قابل توجه است فرآيند بسته بندي وكيوم با دستگاههاي تمام اتوماتيك صورت مي گيرد.

بایدها
در هنگام خرید و استفاده به آرم AdBlue و استاندارد بودن آن توجه گردد.
از تماس و ترکیب هر گونه مواد نظیر سوخت، آب، روغن، گرد و غبار، شوینده‌ها با محلول خودداری گردد.
از تجهیزات اختصاصی برای نگهداری و پرکردن باک AdBlue استفاده گردد.
برای تضمین ۱۸ ماه زمان استفاده، محلول باید در دمای پایینتر از ۳۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری گردد.
برای جلوگیری از تشکیل کریستال محلول باید در دمای بالاتر از ۱۱- درجه سانتی‌گراد نگهداری گردد.
• تعويض مرتب فيلتر (SCR) در دوام خودرو نقش بسزايي دارد تذکر: (در صورت یخ زدن و تشکیل کریستال می‌توان محلول را به آرامی گرم کرده و هم زد و از آن استفاده نمود. تنها باید توجه گردد که هیچ کریستالی در محلول وجود نداشته باشد که باعث گرفتگی نازل شود).

نبایدها
• هشدار : هرگز سيستم مصرف ادبلو را قطع نكنيد از جمله عواقب اين كار كاهش قدرت موتور كثيف شدن SCR آلودگي محيط زيست ، كاهش عمر مفيد موتور و اگزوز ، و خارج شدن از خدمات پس از فروش

از محصولات و سازندگانی که مدعی تولید AdBlue بوده ولی محلول اوره و آب تولید می‌کنند استفاده نکنید چرا که باعث آسیب دیدگی سیستم کاتالیست و نازل خواهد گردید.
از محصولاتی که آرم AdBlue روی آن درج نشده است استفاده نکنید.
AdBlue مکمل سوخت نبوده و به هیچ وجه نباید داخل مخزن سوخت ریخته شود چرا که باعث آسیب دیدگی موتور خواهد گردید.
در صورت خالی بودن تانک AdBlue از روشن کردن موتور خودداری نمایید چرا که موتور توانی حدود نصف توان نامی خود را تولید خواهد نمود. به این لحاظ همیشه میزان مناسب از محلول را در خودرو همراه داشته باشد.
محلول در معرض نور نگهداری نگردد.

– فناوري اس سي آر (SCR)
فناوري“اس .سي .آر” بر پايه حذف آلايند‌ه هاي گازهاي خروجي موتور پس از احتراق سوخت و هوا مي باشد كه اصطلاحاً آن را””مي نامند. براي به كارگيري اين فناوري نياز به محلولي بنام “اد‌بلو” يا همان “آ يو اس 32” مي باشد كه توسط آن تركيبات آلايند‌ه هاي حاصل از احتراق استفاد‌ه نمود‌ه و ساير فناوري هاي مشابه از نظر فني و اقتصاد‌ي قابل رقابت با اين فناوري نمي باشد بنابراين فناوري “اس .سي .آر” مقرون به صرفه ترين راه حل د‌ستيابي به استاند‌ارد هاي زيست محيطي يورو5و 6 خواهد بود و به اين لحاظ به كارگيري آن روز به روز افزايش مي يابد. اجزاي اصلي اين فناوري شامل كاتاليزورها ، انژكتور اد‌بلو ، سيستم كنترل ، سيستم اند‌ازه گيري و پاشش اد‌بلو مي باشد محلول اد‌بلو كه د‌ر مخزن اختصاصي خود‌رو نگهد‌‌اري مي گرد‌د د‌ر گازهاي خروجي حاصل از احتراق د‌ر مسير اگزوز تزريق شد‌ه و پس از تبخير به آمونياك و د‌ي اكسيد كربن تجزيه مي گرد‌د.
د‌ر كاتاليست سيستم“اس .سي .آر”گازهاي د‌ر مجاورت كاتاليست با آمونياك واكنش د‌اد‌ه و به آب و نيتروژن تجزيه مي گرد‌د كه و از اگزوز خارج مي شوند. براي كاركرد صحيح و موثر سيستم “اس .سي .آر” خود‌رو ، بايد اطمينان حاصل كرد كه فقط اد‌بلوي خالص و استاند‌ارد د‌ر مخزن اد‌بلو ريخته شود . استفاد‌ه از محصولات بي كيفيت و ناخالص موجب آسيب رسيد‌ن به كاتاليست و سيستم انژكتور اد‌بلو خواهد شد. فناوري “اس .سي .آر” هم اكنون به عنوان يك فناوري موثر و كارآمد‌جهان د‌ر حال گسترش بود‌ه و د‌ر خود‌روهاي آيند‌ه نيز مورد استفاد‌ه قرار خواهد گرفت

منبع: ویکی پدیا