سایه رکود همچنان بر سر بخش‌های صنعت
میهن صنعت: با وجود این‌که هنوز گزارش رسمی از وضعیت تولید بخش صنعت و معدن منتشر نشده است، بررسی شاخص‌های در دسترس مربوط به این بخش نشان می‌دهد که وضعیت تولید صنعتی در کشور در سه ماهه ابتدایی، دستخوش تغییراتی شده است.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «میهن صنعت»، به نقل از افکارنیوز آمارها حاکی از آن است که با وجود رشد مثبت در برخی صنایع در سال‌جاری، هنوز صنایعی هستند که رشدهای منفی را تجربه می‌کنند و در رکود به سر می‌برند.
سهم بخش صنعت و معدن در کاهش تولید ناخالص داخلی در سال‌های اخیر، سهم قابل توجهی بوده است؛ به طوری که بیش از ۳۰ درصد از کاهش تولید ناخالص داخلی در سال ۱۳۹۲ و بیش از ۲۰ درصد از کاهش تولید ناخالص داخلی در سال ۱۳۹۱ مربوط به کاهش تولید در بخش صنعت و معدن بوده است.
این در حالی است که سهم این بخش از تولید ناخالص داخلی کشور در سال‌های اخیر بین ۱۳ تا ۱۴ درصد بوده است. این امر نشان می‌دهد که کاهش تولید در بخش صنعت و معدن در این دو سال بیشتر از بخش‌های دیگر بوده و این بخش سهم قابل ملاحظه‌ای در رکود اقتصادی چند ساله اخیر داشته است.
براساس تحلیل‌هایی که بر روی جدول داده ستانده ایران انجام شده و همچنین با توجه به ماهیت بخش صنعت، تولید صنعتی، اثر قابل توجهی بر روی تقویت یا تضعیف بخش‌های دیگر اقتصاد دارد. از این رو، می‌توان گفت که علاوه بر اثر مستقیمی که بخش صنعت در کاهش تولید ناخالص داخلی داشته است، به واسطه اثر منفی که بر این بخش‌ها داشته، اثر منفی غیرمستقیمی هم بر کاهش تولید ناخالص داخلی در طی این دو سال داشته است.
به نظر می‌رسد یکی از مولفه‌های اصلی خروج از رکود اقتصاد کشور، رشد تولید در بخش صنعت و معدن و بازگشت رونق به این بخش است. با وجود این‌که هنوز گزارش رسمی از وضعیت تولید بخش صنعت و معدن منتشر نشده است، بررسی شاخص‌های در دسترس مربوط به این بخش نشان می‌دهد که وضعیت تولید صنعتی در کشور در سه ماهه ابتدایی، دستخوش تغییراتی شده است.
تولید صنعتی شرکت‌های بورسی
با وجود این‌که شرکت‌های بورسی صنعتی حدود ۳۵ درصد از تولید صنعتی کشور را شامل می‌شوند، با توجه به بررسی‌های انجام شده شاخص‌های محاسبه شده براساس اطلاعات شرکت‌های بورسی، به خوبی می‌تواند تغییرات در تولید و ارزش افزوده بخش صنعت و معدن را نشان دهد. استفاده از این اطلاعات به روز بودن و شفافیت در آن است.
براساس شاخص شرکت‌های بورسی، تولید صنعتی نسبت به فصل قبل ۱۳ درصد و نسبت به فصل مشابه سال قبل ۲/۸ درصد رشد داشته است. نکته قابل توجه ترکیب رشد تولید صنعتی در این دوره است. در این فصل تولید کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای رشد بالایی داشته است، اما رشد رشد تولید کالاهای مصرفی صنعتی در این فصل منفی بوده است.
البته رشد تولید در صنایع مختلف متفاوت بوده است. رشد صنایع محصولات شیمیمایی، سیمان و خودروسازی (بعد از تعدیل اثرات فصلی) بیشترین رشد را در فصل اول سال ۱۳۹۳ نسبت به فصل قبل داشته‌اند و بخش کانی‌های غیرفلزی، فرآورده‌های نفتی و محصولات غذایی و آشامیدنی کمترین رشد را داشته‌اند.
علت رشد بالای تولید در صنایع محصولات شیمیایی، سیمان و فلزات اساسی در فصل بهار نسبت به زمستان سال گذشته مربوط به قطع گاز صنایع در زمستان گذشته به خاطر کمبود گاز بود که در فصل اول ۱۳۹۳ این مشکل برطرف شده است.
البته اگر عملکرد صنایع در این فصل را نسبت به فصل مشابه سال قبل مقایسه کنیم، عملکرد صنعت خودروسازی که بیش از ۷۹ درصد نسبت به فصل مشابه سال قبل رشد داشته است، عملکردی بهتر نسبت به سایر صنایع داشته است.
صنعت محصولات دارویی نیز رشد بالایی داشته است، اما صنایعی مانند سیمان و کانی‌های غیرفلزی و فلزی و فلزات اساسی میزان تولیدشان از تولید در فصل مشابه سال قبل کمتر بوده است. در کل با وجود رشد مثبت در برخی صنایع، هنوز صنایعی هستند که رشدهای منفی را تجربه می‌کنند و در رکود به سر می‌برند.
مصرف برق صنعتی
یکی از شاخص‌های اصلی برای اندازه‌گیری میزان تولید در یک بخش، میزان استفاده از نهاده‌های تولید است که تغییرات آن نشان‌دهنده تغییرات تولید در آن بخش است.
یکی از مهم‌ترین نهادهای تولید در بخش صنعتی، برق مصرفی است که در بخش‌های مختلف صنعتی اهمیت دارد.
براساس آمار شرکت توانیر، مصرف برق صنعتی در فصل اول ۱۳۹۳ نسبت به فصل قبل رشد ۷/۳ درصد و نسبت به فصل مشابه سال قبل رشد ۸/۵ درصدی داشته است. این در حالی است که مصرف برق صنعتی در فصل آخر سال قبل کاهش ۴/۲ درصدی داشته است. بررسی این شاخص نیز نشان می‌دهد که تولید صنعتی در فصل اول ۱۳۹۳ رشد مثبتی را تجربه کرده است.
واردات کالاهای واسطه و سرمایه‌ای
افزایش سطح تولید با افزایش به‌کارگیری کالاهای سرمایه‌ای و کالاهای واسطه‌ای همراه خواهد بود. با توجه به ماهیت تولیدات صنعتی کشور، واردات کالاهای واسطه‌ای و واسطه‌ای یکی دیگر از شاخص‌های عملکرد بخش صنعت است.
براساس آخرین آمارهای منتشر شده توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران، صادرات و واردات در فصل اول سال ۱۳۹۳ نسبت به فصل مشابه سال قبل به ترتیب رشد ۵ و ۳۰ درصدی داشته است. رشد مثبت ۴/۲۲ درصدی و ۴/۶۴ درصدی واردات کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای در فصل اول ۱۳۹۳ نسبت به مدت مشابه سال قبل می‌تواند به عنوان نشانه‌ای مثبت از بخش صنعت کشور به حساب بیاید.
لازم به ذکر است که در سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۲ (که صنعت کشور و در کل بخش تولیدی در رکود به سر می‌برد) واردات کالاهای واسطه‌ای به ترتیب ۴/۱- و ۷/۹- درصد و واردات کالاهای سرمایه‌ای به ترتیب ۸/۲۸- و ۳/۲- درصد کاهش داشته است.
مقایسه این رشدها با رشد مثبت واردات کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای در فصل اول ۱۳۹۳ می‌تواند نشان‌دهنده تغییر وضعیت در بخش تولید کشور و به خصوص بخش صنعت کشور باشد.
عملکردی متفاوت
بخش صنعت با وجود این‌که کمتر از ۲۰ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را شامل می‌شود، به دلیل ماهیتش نقش موثری در رشد تولید سایر بخش‌ها و در کل تولید ناخالص داخلی دارد و می‌توان این بخش را به عنوان موتور رشد تولید به شمار آورد.
بررسی‌های انجام شده بر روی آمار تولید صنعتی شرکت‌های بورسی، آمار مصرف برق صنعتی کشور و آمار صادرات و واردات کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای، می‌توان گفت که عملکرد صنعت در فصل اول ۱۳۹۳ عملکرد متفاوتی نسبت به فصول گذشته بوده است، اما نکته این‌جاست که همچنان سایه رکود روی بخش‌های صنعت و معدن قرار دارد.
