نکاتی که بورسی ها باید به آن توجه کنند

رشدپرشتاب بورس که این روزها در یادداشت ها و مقالات مختلفی به دلایل آن پرداخته شده هم اکنون به یکی از مهمترین کانون های توجه اصحاب رسانه تبدیل شده و همین موضوع توجه بیشتر مردم را به این تابلوی اقتصادی کشور معطوف ساخته است.

تجربه های پیشین از تمرکز فعالیت رسانه ها بر روی این بازار موجب شده برخی کارشناسان و حتی مسئولین سازمان بورس از این رشد پرشتاب و هیجانی در این مقطع و رکود های پیشین که هر دو به صورت هیجانی تجربه می شد به دلیل ورود بدون مطالعه برخی افراد غیرحرفه ای و سرمایه گذاری بر گزینه های غیر ارزنده ابراز نگرانی کنند و سرمایه گذاران را به حساسیت و دقت در انتخاب گزینه های سرمایه گذاری، استفاده از مشاوره تخصصی و خرید آگاهانه تشویق کنند.

هرچند مزیت های ایجاد شده برای تولیدکنندگان داخلی با تحولات ارزی افزایش یافته و توانسته بر روند فروش، سودآوری و به تناسب آن قیمت سهام شرکت ها به طور جدی موثر واقع شود اما در مذاکره با طیف گسترده ای از فعالان حرفه ای بازار سرمایه (که با دیدمیان مدت و کوتاه مدت و با ریسک پذیری متوسط در بورس سرمایه گذاری می کنند) ،در می یابیم اشخاص حقیقی و حقوقی بیشتر از اینکه به دنبال فرصت سرمایه گذاری در قیمت های فعلی بر روی سهام شرکت های پرپتانسیل اما رشد یافته باشند، به دنبال شناسایی نقطه خروج و جایگزینی قطعی و یا موقتی این دسته سهام شرکت ها در روزهای آتی هستند.

همین نگرش می تواند در صورت ثبات شرایط اقتصادی و سیاسی و عدم انتشار اخبار منفی و تاثیر گذار به پیشی گرفتن عرضه بر تقاضا در این نمادها و کاهش هیجان خرید و حداقل توقف موقتی روند افزایشی آنها منجر شود.

این درحالی است که افت قیمتی سهام آن دسته از شرکت هایی در گزارشات 9 ماهه خود نتوانند پاسخ مناسبی به انتظارات تحلیلگران و سرمایه گذاران در خصوص وضعیت تولید ، فروش و سودآوری خود بدهند توام با افزایش ریسک عملیاتی قطعاً غیرمنتظره نخواهد بود.

این موضوع در خصوص نمادهایی که صرفا با حمایت برخی سهامداران و انتشار شایعات رشد قیمتی قابل توجهی را به کمک فضای کلی حاکم در بازار تجربه کرده اند می تواند بیشتر نمود یابد که عمده نگرانی ها ناشی از ورود افراد غیرحرفه ای به سهام این دست شرکت هاست.

اما نکته حائز اهمیت اینکه محدوده قیمتی تعداد زیادی از نمادهای پیشرو و شاخص ساز را که عمدتاً از شرکت های دارای مزیت نسبی در صنعت کشور هستند را علیرغم رشد تجربه شده، به دلایل عملیاتی و پتانسیل بالای تعدیل سود آوری با در نظر گرفتن شرایط قیمتی فعلی سهام آنها، با سود های تخمینی و مبتنی بر تحلیل کارشناسان برای سال مالی جاری و تقسیمی مجامع پیش رو نمی توان حبابی و غیرواقعی دانست.

بهتر است اینگونه تعبیر شود که محدوده قیمتی بسیاری از این دست شرکت ها قبل از آغاز دوره رشد در چند ماه اخیر، به دلایلی همچون نگرانی از اوضاع اقتصادی و سیاسی کشور در شرایط Undervalue و بسیار ارزنده به سر می برده که می توان آن را با بی اعتمادی سرمایه گذاران و عدم اطمینان تحلیلگران از اوضاع آتی شرکت ها، رونق بازارهای موازی و در حاشیه بودن بازار سرمایه در آن مقطع زمانی مرتبط دانست.

لذا سهام بسیاری از شرکت های پیشرو علیرغم اینکه در ماه های اخیر رشد های قابل توجه قیمتی را تجربه کرده اند اما همچنان از شرایط ارزنده و منطقی به دلیل چشم انداز روشن با اخبار و شرایط فعلی خارج نشده اند اما مسلماً رشد پر شتاب آنها جذابیت جایگزینی آنها را با سهام شرکت های رشد نیافته برای برخی سرمایه گذاران کوتاه مدتی افزایش داده است.

از سوی دیگر سرمایه گذاران ضمن توجه به گزارشات 9 ماهه ی شرکت ها که می تواند گزارشات مطلوبی باشد و به عنوان یکی از مهمترین دلایل رونق فعلی در بازار از آن یاد می شود بایدبه پیش بینی سال مالی آتی شرکت ها و تحلیل های صحیح و عمیق در مورد آنها توجه خاص داشته باشند.

چرا که سودهای شناسایی شده در سال مالی جاری به خصوص از محل تسعیر ارز و یا اختلاف در ساختار هزینه کردن و قیمت فروش و درآمد شرکت ها می تواند با روند کنونی متفاوت باشد و کاهش حاشیه سود شرکت ها را در مقایسه با آنچه در سال جاری تجربه شد به همراه داشته باشد.

اما نکته دیگری که توجه به آن نیز جدا از مسائل عملیاتی و تحلیلی شرکت ها ضروری است روند تزریق پول و سرمایه گذاری در بازارهای صعودی است که از اثرات روانی آن در تشویق بیشتر سرمایه گذاران حتی حرفه ای و حقوقی به تزریق بیشتر منابع مالی به بازار سرمایه و پذیرش ریسک خرید سهام شرکت ها حتی در قیمت های بالا به انتظار کسب بازدهی مقطعی و خروج ، نمی توان به آسانی صرف نظر کرد.

این رویکرد به آسانی با صدور چند سیگنال منفی سیاسی و یا اقتصادی به بازار سرمایه به چالش کشیده می شود و نگرش سرمایه گذاران را از رویکرد موسوم به گاوی بودن بازار به بازار خرسی تغییر می دهد و تحلیل گران را به موضع گیری محتاطانه ترغیب می کند.

این تغییر رویکرد به فروکش کردن سریع التهاب خرید دربازار سرمایه و غلبه فروشندگان بر خریداران منجر و با تفسیرهای منفی و ظاهرا منطقی آنان جایگزین می شود و توجه رسانه ها و فعالان اقتصادی را به کانون های دیگر رونق و تحول جلب می کند.

این تغییر رویکردها که عمدتاً از بی ثباتی و یا تغییرات دائمی در مولفه های اقتصادی و یا سیاسی نشات می گیرد اگر شکل دائمی و سیکل گونه به خود بگیرد بازارها را از تداوم روند منطقی، متعادل و رونق منطقی دور می سازد و هر زمان یکی از حوزه های اقتصادی کشور را پیشتاز عرضه رشد و متورم شدن می سازد.

متاسفانه در ماه های اخیر نیز این حرکات چرخشی ناشی از عوامل مختلف بر فضای اقتصادی و شرایط بازارهای مختلف حکم فرما بوده که با ثبات بیشتر می تواند بهبود نسبی را تجربه نماید.

در ادامه به چند عامل با اهمیت که می تواند به تداوم حفظ رونق عمومی در بازار، تغییر گروه های پیشرو و یا تجربه ی شرایطی متفاوت با آنچه هم اکنون در بازار سرمایه شاهد آن هستیم منجر شود اشاره می کنیم که توصیه می شود سرمایه گذاران برای تصمیم گیری های خود به آنها توجه ویژه ای داشته باشند.

این عوامل را در دو قالب عوامل سیاسی و اقتصادی داخلی و خارجی می توان جمع بندی نمود:

در ابتدا مفروضات درآمدی و هزینه های بودجه ی سال آتی ، وضعیت تولید و فروش نفت، نظامهای تعرفه ای و گمرکی، سناریوهای اجرایی شدن مرحله ی بعدی طرح تحول اقتصادی بالاخص در خصوص نرخ حامل های انرژی، مقررات اجرایی و حمایتی در حوزه تولید، نرخ خوراک پتروشیمی ها و تغییر در عواملی همچون حقوق دولتی ، بهره مالکانه و غیره در اقتصاد داخل و موضوعاتی همچون وضعیت بحران های مالی کشور های اروپایی و وضعیت نرخ برابری دلار در برابر یورو و تاثیر بر نرخ جهانی کالاهای اساسی، انرژی و بازار طلا در اقتصاد بین الملل و سپس تحولات سیاسی اعم از تحرکات و موضع گیری های سیاسی جناح ها در آستانه انتخابات ریاست جمهوری، موضع گیریهای متقابل طرف های درگیر در ماجرای هسته ای کشور، موضوع مذاکرات دوجانبه با آمریکا ، تغییرات در دامنه تحریم های اقتصادی کشور و تحولات سیاسی در منطقه بالاخص کشورهای عربی و عوامل دیگر که مسلماً ذکر و بررسی تاثیرات آنها بر صنایع مختلف از حدود این یادداشت خارج است.

در پایان لازم به یادآوری است بازارهای مالی و اقتصادی به دلیل هیجانات حاکم همواره به پیشواز تاثیر تحولات می روند و حساسیت قابل توجهی به سخنان رسمی و غیررسمی مسئولین و هر گونه تحرک در موارد اشاره شده حتی نه در مقیاس واقعی از خود نشان می دهد که می تواند با تاثیرات ملموس در فضای اقتصادی کشور و به تناسب آن روند قیمت سهام شرکت ها در بازار سرمایه و حتی موضع گیری طرفین تجاری و سیاسی کشور توام باشد.

این موضوع با توجه به حساسیت های فضای اقتصادی کشور توجه به اظهار نظرهای سنجیده از سوی مسئولین اقتصادی و سیاسی کشور را ضروری می سازد و کنترل دائم موارد نام برده را برای سرمایه گذاران و فعالان اقتصادی کشور به روشنی آشکار می سازد تا با سرمایه گذاری صحیح نه تنها در رشد تولید و توسعه ی صنعت کشور سهیم باشند بلکه با جلوگیری از خطا مانع از کاهش ارزش دارایی های خود در شرایط فعلی اقتصادی باشند.

احسان رضاپور نیکرو /عضو هیات مدیره مشاور سرمایه گذاری آوای آگاه