دستگاه ونتیلاتور چیست؟ بررسی انواع و کاربردهای آن

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «میهن صنعت»، تنفس، شرط اساسی بقای انسان است، در حالی که ریه های سالم به طور طبیعی اکسیژن مورد نیاز را تأمین می کنند، بیماران ریوی، قلبی-عروقی و مبتلا به آسم ممکن است برای تسهیل تنفس به استفاده از دستگاه تنفسی نیاز داشته باشند. این وسیله پزشکی، پس از جراحی های سنگین مانند پیوند اعضا و جراحی قلب باز، نقش مهمی در ریکاوری و حفظ حیات بیمار ایفا می کند. دستگاه ونتیلاتور مانند کمپرسور باد دندانپزشکی، از تجهیزات ضروری در حوزه پزشکی به شمار می رود.

ونتیلاتور چیست و چرا در پزشکی حیاتی است؟

ونتیلاتور که با نام دستگاه تنفس مصنوعی نیز شناخته می شود، ابزاری پیچیده و مهم در عرصه پزشکی مدرن به شمار می رود. این دستگاه با تقلید از فرآیند طبیعی دم و بازدم، وظیفه حمایت یا جایگزینی عملکرد تنفسی بیمار را بر عهده دارد. در واقع، ونتیلاتور با انجام مکانیکی-الکترونیکی عمل تنفس، نقش اساسی در بهبود و حفظ حیات بیمارانی ایفا می کند که به دلیل نارسایی های تنفسی ناشی از بیماری های گوناگون، قادر به تنفس موثر نیستند. کیفیت روغن کمپرسور باد مورد استفاده در این دستگاه از اهمیت ویژه ای برخوردار است، زیرا عملکرد بهینه و طول عمر دستگاه را تضمین می کند.

اجزای اصلی کمپرسور ونتیلاتور

دستگاه ونتیلاتور، از اجزای مختلفی تشکیل شده است که هر کدام وظیفه خاصی را بر عهده دارند. برخی از مهم ترین اجزای دستگاه ونتیلاتور به شرح زیر است:

• کمپرسور: این بخش وظیفه تولید هوای فشرده مورد نیاز برای انتقال به ریه بیمار را بر عهده دارد.
• میکسر: با تنظیم دقیق نسبت هوا و اکسیژن، ترکیب گازی مناسب برای نیازهای بیمار را فراهم می کند.
• مرطوب کننده: هوای فشرده تولید شده را گرم و مرطوب می کند تا از آسیب به مجاری تنفسی بیمار جلوگیری شود.
• ترالی: این بخش به عنوان یک وسیله نقلیه، جابجایی آسان دستگاه و متعلقات آن از جمله ماسک و لوله ونتیلاتور را ممکن می سازد.
• نبولایزر: داروهای ریوی استنشاقی را به ذرات ریز تبدیل کرده و به ریه بیمار منتقل می کند تا اثربخشی درمان افزایش یابد.
• صفحه نمایش: اطلاعات مربوط به تنظیمات دستگاه، پارامترهای تنفسی بیمار و آلارم ها را نمایش می دهد و امکان نظارت دقیق بر وضعیت بیمار را فراهم می کند.

انواع دستگاه ونتیلاتور

دستگاه های ونتیلاتور، بسته به عملکرد و کاربردهای گوناگون، به انواع مختلفی تقسیم می شوند که هر یک، نقش حیاتی در حمایت تنفسی بیماران ایفا می کنند. در این قسمت به بررسی انواع دستگاه ونتیلاتور خواهیم پرداخت:

• ونتیلاتور پرتابل
• ونتیلاتور ICU
• ونتیلاتورهای تنفسی کرونا

۱. ونتیلاتورهای پرتابل

این دسته که برای شرایط حاد و کوتاه مدت نارسایی تنفسی ناشی از حوادث یا جراحات طراحی شده اند، تغییرات فشار هوا را به صورت هوشمند حس کرده و به طور خودکار با ریتم تنفسی بیمار هماهنگ می شوند. ونتیلاتورهای پرتابل به دو زیر گروه اصلی تقسیم می گردند:

• ونتیلاتور پرتابل خانگی: این دستگاه ها به طور فزاینده ای در منازل مورد استفاده قرار می گیرند و برای بیماران مبتلا به اختلالات تنفسی مزمن یا عصبی، امکان دریافت حمایت تنفسی در محیط خانه را فراهم می سازند و نیاز به بستری طولانی مدت در بیمارستان را کاهش می دهند.
• ونتیلاتور پرتابل بیمارستانی: این نوع ونتیلاتور، در جابجایی بیماران در داخل بیمارستان، مانند انتقال به بخش های تصویربرداری یا جراحی، کاربرد دارد و از بروز مشکلات تنفسی و ایست قلبی-تنفسی احتمالی جلوگیری می کند.

۲. ونتیلاتورهای ICU

این دستگاه ها که یکی از ضروری ترین تجهیزات بخش مراقبت های ویژه (ICU) شناخته می شوند، به دلیل عملکرد خاص و متفاوت خود، صرفا در این بخش ها مورد استفاده قرار می گیرند. از جمله انواع این ونتیلاتورها می توان به دستگاه های EDP (الکتروپنوماتیک) اشاره کرد که با استفاده از هوای فشرده و گاز اکسیژن با فشار بالا، به تنفس بیماران کمک می کنند.

۳. ونتیلاتورهای تنفسی کرونا

باتوجه به شیوع بیماری کووید-۱۹ و عوارض تنفسی ناشی از آن، اهمیت ونتیلاتورهای تنفسی کرونا افزایش یافته است. این دستگاه ها با پوشاندن کامل بینی و دهان و تغییر فشار هوا، بیمار را به تنفس وادار می کنند و به بهبود عملکرد ریه ها کمک می نمایند.

نحوه عملکرد ونتیلاتور به زبان ساده

ونتیلاتور یا دستگاه تنفس مصنوعی، به طور خلاصه، پمپ هوا برای ریه های بیمارانی است که قادر به تنفس خودبه خودی نیستند یا تنفس آن ها کافی نیست. این دستگاه با اعمال فشار مثبت، هوا را به داخل ریه ها هدایت کرده و سپس به ریه ها اجازه می دهد به طور طبیعی منقبض شده و هوا را تخلیه کنند. ونتیلاتور با کنترل حجم هوا، فشار و نرخ تنفس، از تبادل گازهای حیاتی (اکسیژن و دی اکسید کربن) در ریه ها اطمینان حاصل می کند و در نتیجه به بدن فرصت می دهد تا از نارسایی تنفسی رهایی یابد.

4 تا از کاربردهای دستگاه ونتیلاتور در پزشکی

دستگاه ونتیلاتور همچون کمپرسور باد دندانپزشکی ابزاری ضروری در حوزه پزشکی مدرن به شمار می رود. گستره کاربردهای این دستگاه فراتر از یک روش درمانی واحد بوده و در شرایط بالینی متنوعی مورد استفاده قرار می گیرد. در این بخش، به برخی از مهم ترین این کاربردها اشاره خواهد شد.

نارسایی حاد تنفسی ناشی از عفونت های ریوی

عفونت های ریوی نظیر ذات الریه می توانند منجر به التهاب و اختلال در عملکرد ریه ها شده و نهایتا نارسایی تنفسی حاد را در پی داشته باشند. در چنین شرایطی، ونتیلاتور با تامین اکسیژن کافی و کاهش بار تنفسی، فرصتی برای بهبودی و غلبه بر عفونت فراهم می آورد.

ونتیلاتور برای آسیب های نخاعی

آسیب های نخاعی، در نواحی گردنی، می توانند منجر به فلج عضلات تنفسی شده و توانایی تنفس خود به خودی را از بین ببرند. در این شرایط، ونتیلاتور جایگزینی برای عضلات فلج شده، تنفس بیمار را به صورت مصنوعی تامین می کند.

مسمومیت های دارویی

برخی مسمومیت های دارویی می توانند عملکرد سیستم عصبی مرکزی را مختل کرده و در نتیجه، کنترل ارادی تنفس را تحت تاثیر قرار دهند. ونتیلاتور در این موارد با تامین تنفس مکانیکی، از بروز کمبود اکسیژن و آسیب مغزی ناشی از آن جلوگیری می کند.

استفاده از ونتیلاتور پس از جراحی های بزرگ

جراحی های بزرگ مانند جراحی های قفسه سینه و شکم، می توانند سبب ضعف عضلات تنفسی و کاهش ظرفیت ریوی شوند. ونتیلاتور پس از جراحی با حمایت از تنفس و تامین اکسیژن کافی، به تسریع روند بهبودی و کاهش عوارض پس از عمل کمک می کند.ونتیلاتور در بخش های مراقبت های ویژه (ICU) همچون یک ابزار حیاتی برای حفظ حیات بیماران با مشکلات تنفسی حاد استفاده می شود.

جمع بندی

دستگاه ونتیلاتور، علیرغم پیچیدگی ساختاری، با عملکردی ساده اما حیاتی، نقش مهمی در حمایت از تنفس بیماران در شرایط بحرانی ایفا می کند. این دستگاه با رساندن اکسیژن به ریه ها و زدودن دی اکسید کربن، به بدن فرصت می دهد تا بر بیماری ها و آسیب های تهدیدکننده حیات غلبه کند. عملکرد صحیح ونتیلاتور به قطعات مختلفی وابسته است، از جمله کمپرسور که تامین کننده فشار هوای مورد نیاز است. ونتیلاتورها با کارایی و دقت خود، جان بسیاری را نجات می دهند و به همین دلیل، قیمت کمپرسور به کار رفته در آنها در قیاس با ارزش نجات بخش این دستگاه، توجیه پذیر است.

انتهای رپورتاژ آگهی/