اختصاص 3درصد سپرده قانونی بانک‌ها به بخش صنعت/ توافق همکاری با 2بانک

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی میهن صنعت، قربان دانیالی با اشاره به تمهیدات پرداخت تسهیلات به صنعتگران و بخش معدن، به توافقات و رایزنی این بانک با دو بانک دیگر کشور و نیز بانک مرکزی برای ارائه خدمات اشاره کرد.

فارس: وضعیت اعتباری، حجم تسهیلات پرداختی و منابع در سال جاری و سال گذشته را تشریح کنید.

دانیالی: این بانک در ابتدای انقلاب با ادغام سه بانک تخصصی و یک صندوق ضمانت به وجود آمد و هم‌ اکنون با 2400 میلیارد تومان سرمایه ، دومین بانک از نظر سرمایه پایه است. بانک صنعت و معدن 1222 پرسنل و 66 شعبه دارد که در تمام استان ها پراکنده شده به طوری که در هر استان حداقل یک شعبه وجود دارد .

بانک‌های تخصصی معمولا به سپرده‌های مردم اتکا ندارند. این نوع بانک‌ها مانند بانک صنعت و معدن منابع خود را از راه‌های مختلفی از جمله سرمایه بانک‌‌، فاینانس،خطوط اعتباری بانک مرکزی یا ظرفیت‌های قوانین بودجه‌های سنواتی تامین می‌کنند.

بانک صنعت و معدن علی‌رغم اینکه 18 هزار میلیارد ریال منابع دارد اما 116 هزار‌میلیارد ریال حجم مانده کل تسهیلات پرداختی این بانک است؛ بنابراین سعی کردیم محدودیت منابع و تعداد شعب و منابع مالی ، مشکلی را در روند کاری بانک ایجاد نکند.

با توجه به محدودیت شعب در سال 88 و اواخر سال قبل ، با بانک های ملی و صادرات قرارداد منعقد کرده‌ایم که براساس آن از امکانات این دو بانک استفاده کرده و مشتریان بانک صنعت و معدن و آن دو بانک از امکانات همدیگر بهره مند شوند.

به عنوان مثال دارنده چک بانک صنعت و معدن نیازی ندارد که صرفاٌ به بانک صنعت و معدن مراجعه کند و می‌تواند به هر یک از بانک های ملی و صادرات مراجعه کرده و خدمات بگیرد. این اقدام موجب کاهش مشکلات مربوط به تعداد کم شعب شده و هزینه‌های بانک را به شدت کاهش داده و همچنین هزینه‌های مشتریان بانک را که عموماً تولید‌کننده هستند، کاهش داده است. در مورد حجم تسهیلات پرداختی در سال گذشته و سال جاری باید بگویم که در سال گذشته حدود 25 هزار میلیارد ریال تسهیلات و از ابتدای سال جاری تاکنون 7 هزار میلیارد ریال تسهیلات به بخش‌های صنعت و معدن پرداخت شده است.

فارس: بانک صنعت و معدن همانطور که از نام آن مشخص است به صنعت‌گران تسهیلات می‌دهد. امسال هم که به عنوان سال حمایت از تولید مورد توجه قرار گرفته است. رویکرد بانک صنعت و معدن در این دوره یعنی سال گذشته و امسال چگونه بوده است. با توجه به اینکه حدود چهار سال پیش قانون تسهیل اعطای تسهیلات بانکی را هم داشتیم که اگر به صورت میدانی بررسی کنیم آنچنان اجرایی نمی‌شود……

دانیالی: کدام بخش قانون اجرایی نمی‌شود؟

فارس: مثلا در قانون آمده است که همان پروژه معرفی شده ، به عنوان وثیقه در نظر گرفته شود و بانک‌ها خارج از طرح، وثیقه دریافت نکنند. با توجه به این موارد رویکرد شما در امسال و سال گذشته چطور بوده است؟

دانیالی: ما اگر بخواهیم این مساله را حل کنیم باید ببینیم طرف مقابل به این مساله چطور نگاه می‌کند یا چه مشکلاتی دارد. درست است که پاره ای از مشکلات تولیدکنندگان بانکی است اما همه آنها بانکی نیست. در بخش بانکی هم می‌توان این مسائل را به چند دسته تقسیم کرد. یکی از دغدغه‌های صنعتگران کمبود نقدینگی به ویژه سرمایه در گردش است. نکته دیگر بالابودن نرخ سود بانکی است که قیمت تمام شده کالا را افزایش می‌دهد. دغدغه دیگر این است که فرآیند اخذ تسهیلات طولانی است. مجموعه مدارک مستندات و تضامینی که بانک‌ها در خواست می‌کنند چندان شفاف نیست و برخی از آنها سلیقه‌ای است. مشکل دیگر بازپرداخت تسهیلات است و تولیدکنندگان می‌خواهند مطالبات تقسیط شده و جرایم دیر کرد بخشوده شود.

صرف نظر از حوزه‌های دیگر مانند مالیات و گمرک ، تنها به بخش بانک و رویکرد بانک صنعت و معدن می‌پردازم. در بخش نقدینگی در سال گذشته بانک صنعت و معدن حدود 25 هزار میلیارد ریال برای سرمایه گذاری پرداخت کرده که رشد 25 درصدی داشته است. می‌توانید این رشد را با سایر موسسات مالی و بانک‌ها مقایسه کنید.

همچنین امسال هم ظرفیت‌های خوبی در قانون بودجه در نظر گرفته شده و ما در صدد هستیم از این ظرفیت‌ها به درستی استفاده کنیم. یکی از این ظرفیت‌ها اختصاص 10 درصد از منابع صندوق توسعه ملی به صورت ریالی به بخش مولد صنعت و معدن است.

طبیعی است که یکی از بانک‌های عامل،  بانک صنعت و معدن خواهد بود. در این باره مذاکرات لازم با هیئت عامل صندوق توسعه ملی انجام شده و قرارداد در حال نهایی شدن است و به زودی این موضوع قطعی می‌شود که چه میزان از منابعی که در قانون پیش‌بینی شده به بانک ما تخصیص خواهد یافت.

فارس : پیشنهاد شما چقدر بوده است ؟

دانیالی: پیشنهاد ما شاید همه منابع پیش بینی شده باشد اما صندوق توسعه ملی هم براساس ضوابطی تعیین شده عمل می‌کند و قطعا منابع را با بانک‌های مختلفی تقسیم خواهد کرد. دومین ظرفیتی که در قانون بودجه دیده شده اختصاص سه درصد از سپرده قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی به بخش صنعت و معدن است. قرارداد این کار نیز با بانک مرکزی امضا شده و به زودی این وجوه به بانک پرداخت می‌شود.

فارس: آیا همه این وجوه به بانک صنعت و معدن اختصاص می‌یابد؟

دانیالی: قسمت عمده این منابع به ما و بخش دیگر را به بانک کشاورزی پرداخت می‌کنند. رقمی که برای بانک صنعت و معدن در نظر گرفته‌اند حدود 500 میلیارد تومان است. در یکی دیگر از بندهای قانون بودجه به بانک مرکزی اختیار داده شده که می‌تواند برای سرمایه درگردش واحد‌های تولیدی نزد بانک‌ها سپرده گذاری ارزی انجام دهد. قطعا ما از بانک‌هایی خواهیم بود که بیش از دیگر بانک ها این سپرده ارزی را همانند سال‌های گذشته دریافت خواهند کرد.

بخش دوم دغدغه‌های واحدهای تولیدی، نرخ سود بانکی است. ما به عنوان بانک صنعت و معدن حداقل نرخ سود را در بخش‌های صنعت و معدن به کار گرفته‌ و عمل می‌کنیم، یعنی حداقل نرخ سودی که شورای پول و اعتبار اجازه دریافت داده است. دغدغه بعدی ، بخشودگی جرایم دیرکرد تسهیلات و تخفیف و تنفس است . در سال گذشته بانک صنعت و معدن یکی از بانک‌های موفق در اجرای بند 28 قانون بودجه بود.

این فرصت و اختیار به هیئت مدیره بانک‌ها داده شده بود که بتوانند مطالبات کسانی را که توان بازپرداخت ندارند و دلایل توجیهی این مساله برای بانک  احراز شود، مطالبات بانک تقسیط شود و این فرصت را به تولیدکنندگان می‌داد که بتوانند از منابع دیگر بانکی هم استفاده کنند ، امسال هم در قانون بودجه این موضوع دیده شده است و تقریبا بدهی معوق  همه کسانی که تسهیلات دریافت داشته اند و تقسیط شده آنان اگر به موقع به تعهدات خود عمل کنند از تخفیف جریمه دیر کرد برخوردار خواهند شد.

فارس: تاکنون چقدر از بدهی صنعتگران را تقسیط کرده‌اید؟

دانیالی: درحال حاضر ارقام آن را ندارم اما ما جزو بانک‌هایی بودیم که علاوه بر تقسط بدهی‌ها، ریسک اعتباری بانک را 3 درصد کاهش دادیم، همانطور که می‌دانید یکی از شاخص‌های مهم بانک کاهش ریسک اعتباری است.

سال گذشته هم ریسک اعتباری و هم حجم مطالبات غیر جاری را کاهش دادیم. فکر می‌کنم که ما جزو بانک‌های موفق بودیم که این موضوع نشان‌دهنده تلاش همکاران سخت‌کوش ما است. معتقدیم مشکل مطالبات معوق تنها ناشی از عملکرد بعضی از تولیدکنندگان نیست بلکه مجموعه‌ای از عوامل موجب معوق شدن بازپرداخت تسیهلات می‌شود. به هر حال برای حل این مشکل باید به شکل یک عارضه با آن برخورد کرد و برای هر پرونده نسخه خاص تجویز کرد.

تولیدکنندگان در معوق شدن مطالبات بانک، همیشه مقصر نیستند، بنابراین به این صورت باید به این مشکل بپردازیم. تعیین تکلیف وصول مطالبات معوق به نفع بانک و تولیدکننده است زیرا اگر مطالباتی معوق شود از سیال بودن منابع جلوگیری می‌شود. بنابراین تولیدکنندگانی که می‌خواهند کار تازه‌ای شروع کنند با بلوکه شدن منابع مواجه می‌شوند. ما در بانک صنعت و معدن در هفته حداقل دو روز را تنها برای مذاکره و مشاوره با تولیدکنندگان اختصاص می‌دهیم و نتیجه خوبی هم گرفته‌ایم. همانطور که گفتم حجم مطالبات غیر جاری و ریسک اعتباری بانک در سال گذشته کاهش یافت.

از طرف دیگر اثرات خوبی از این اقدامات دیده‌ایم. به عنوان مثال طی دو سال اخیر تنها ظرفیت تولید کاشی و سرامیک 100 هزار میلیون متر مربع افزایش یافته است که سهم بانک صنعت و معدن 58 درصد است و این نشان می‌دهد که اقدامات خوبی صورت گرفته است. به زودی طرح پتروشیمی کاویان افتتاح خواهد شد. فاینانسور این طرح ما بودیم و براساس اطلاعات ما این طرح بزرگترین طرح تولید پلی‌اتیلن خاورمیانه است. علاوه براینها طرح‌های سیمانی ، نساجی و فولاد را داریم که اگر به بخشی از آن بپردازیم شاید حق مطلب ادا نشود.

فارس: این نکته‌ای که اشاره کردید برای من جالب بود، این سوال برای من به وجود آمد که آیا شما برای  صنایع مختلف هدف‌گذاری کرده‌اید؟ یا با توجه به خواست صنعت تسهیلات می‌دهید؟

دانیالی: در واقع تلفیقی از هر دو است. هر طرحی که به ما ارجاع می‌شود را بررسی فنی، مالی و اقتصادی و اعتباری می‌کنیم، اما به عنوان بانک صنعت و معدن دنبال تحقق استراتژی صنعتی کشور هم هستیم. به همین دلیل استراتژی صنعت توسط وزارت صنعت و معدن و تجارت تبیین می‌شود، اولویت‌هایی که تعیین می‌کنند برای ما بسیار مهم است. به عنوان مثال اگر طرحی مانند آمایش صنعت که در سال‌های گذشته پیگیری می‌شد بر روی صنعت های – تک (دانش‌بنیان) تمرکز کرده است یا مثلاً بر محرومیت ‌زدایی از برخی مناطق کشور متمرکز شده است ما روش‌هایی داریم که آن طرح‌ها را تامین اعتبار می‌کنیم. به عنوان مثال هر طرحی که مشمول طرح‌های صندوق توسعه ملی شود را بررسی می‌کنیم و طبق ضوابط حاکم به آن جواب می‌دهیم.

ممکن است براساس ضوابط ، طرح‌های مناطق محروم از اولویت برخوردار باشد و مثلاً از سود یارانه یک درصدی برخوردار شوند یا سهم آورده سرمایه‌گذار در طرح‌های مناطق محروم کمتر است. اگر بخواهم به سؤال شما پاسخ دهم باید بگوییم که تلفیقی از هر دو داریم و در کنار اینکه به استراتژی صنعتی توجه می‌کنیم، نیازها و تقاضای صنایع را هم در نظر داریم.

فارس: آیا تاکنون بررسی کرده‌اید که ممکن است صنعتی دیگر ظرفیت گسترش و توسعه نداشته باشد و بازار آن اشباع شده و نباید تسهیلات برای ایجاد طرح جدید داد؟ بنابراین اگر تقاضای چنین طرحی داده شود، دیگر به آن تسهیلات ندهیم؟

دانیالی: بله، پس اجازه بدهید بررسی‌های طرح‌های ارائه شده را مقداری توضیح دهم. هر طرحی که به هر طریقی به بانک ارائه می‌شود کمیته پذیرش، کلیات آن را بررسی می‌کند و در واقع موافقت اصولی خود را با بررسی اعلام می‌کند و به لحاظ ماهیت ، طرح به کمیته‌های مختلف ارجاع داده می‌شود. این تیم‌های سه نفره ، طرح‌های متقاضیان را که توسط مشاورین ذیربط بررسی شده مورد ارزیابی قرار می‌دهند. این ارزیابی در سه بخش صورت می‌گیرد؛ ابتدا بررسی بازار که به آن بررسی اقتصادی پروژه می‌گویند، سپس بررسی فنی و بررسی مالی، صورت می‌گیرد. این نکته‌ای که اشاره کردید در بررسی بازار خود را نشان می‌دهد. که آیا محصولی که هم مواد اولیه و محصول آن مشخص است و کشش بازار وجود دارد، آیا قدرت بازپرداخت دارد؟

سؤال دوم اینکه آیا قدرت سوددهی هم دارد؟ که پاسخ آن با یک سری شاخص‌های مالی مثلاً نرخ بازده از طریق نرم افزاری داخلی و کامفار به دست می‌آید. بنابراین اگر از لحاظ اقتصادی، فنی و مالی مناسب باشد، به این سؤالات پاسخ داده می‌شود و اگر طرحی فاقد توجیه اقتصادی باشد هیچ دلیلی وجود ندارد بانک با آن موافقت کند. نتیجه ارزیابی طرح اگر مثبت باشد هم به نفع متقاضی است و هم به نفع بانک و هم به نفع اقتصاد کشور.

فارس: در سال 90  و پنج ماهه سال جاری عملکرد شما در زمینه پرداخت تسهیلات به تولیدکنندگان  چگونه بوده است؟

دانیالی: در سال 90 حدود 25 هزار میلیارد ریال تسهیلات پرداخت کردیم و درچند ماهه اخیر هم 7 هزار میلیارد ریال  پرداخت کرده‌ایم.

فارس: پیش‌بینی شما تا پایان سال چقدر است؟

دانیالی: در این بین دو نکته وجود دارد؛ اینکه چقدر منابع در اختیار داریم تا آن را تجهیز کنیم و چه میزان متقاضی می‌توانیم داشته باشیم. ما این توان را داریم که منابعی که از طریق بودجه دراختیار ما قرار می‌گیرد را پرداخت کنیم، اما باید نیازهای متقاضیان مجموعه مسائلی که تولیدکنندگان با آن درگیر هستند به ویژه بخش نقدینگی و سرمایه در گردش را در نظر گرفت، باید همت‌مان را به کار بگیریم که حداقل از سال قبل پیشرفت بهتری داشته باشیم.

فارس: با توجه به اینکه شما به عنوان بانک صنعت و معدن فعالیت می‌کنید، چقدر از منابع را به بخش صنعت و به چه میزانی را به معدن اختصاص می‌دهید، اصولاً نگاه شما به بخش معدن چگونه است؟

دانیالی: تفکیک این آمار را فعلاً دراختیار ندارم. البته معدن مفهوم خاصی دارد، به عنوان مثال ممکن است از نظر شما طرح تولید شیشه جزو صنعت باشد، ولی ممکن است در جایی دیگر به عنوان طرح معدنی به آن نگاه شود.

فارس: جزو تقسیم ‌بندی صنایع معدنی قرار می‌گیرد؟

دانیالی: بله ، بنابراین در اینجا باید گستره تعریف معدن مشخص شود، همیشه نمی‌توان مرزی بین صنعت و معدن ایجادکرد، اما این را می‌توانم بگویم که ما در سال گذشته و امسال به دلیل اینکه طرح‌های معدنی ارزش افزوده بالایی دارند و همین‌طور رویکرد ما و دولت و مجموعه دولت خام‌فروشی نیست، رویکرد ما تقویت بخش معدن است و این بخش در اولویت قرار دارد.

فارس: منظور شما  صنایع معدنی است؟

دانیالی: بله؛ همانطور که عرض کردم معدن گستره معنایی زیادی دارد و تنها به بخش آهن، مس، سیمان مربوط نمی‌شود. رویکرد ما این است که مواد معدنی با ارزش افزوده بیشتر به دست مصرف‌کننده برسد و تولید بیشتری صورت گیرد در نتیجه به بخش صنایع معدنی توجه بیشتری می‌کنیم. همچنین درنتیجه پشتیبانی خاصی که وزارت صنعت، معدن و تجارت دارد، صندوق ضمانت صنایع معدنی ایران را تأسیس کرده که از کسانی که طرح‌های معدنی را انجام می‌دهند و وثیقه ندارند حمایت می‌کند. این صندوق این طرح‌ها را ضمانت می‌کند.

فارس: آیا همه طرح‌های معرفی شده دارای این ضمانت هستند؟

دانیالی: البته آنها طرح‌هایی که دارای توجیه اقتصادی هستند را به ما معرفی می‌کنند و شرایط آن را باید از معاونت معدنی وزارتخانه سؤال کنید.

فارس: یعنی اگر تضمین این صندوق باشد شما دیگر درخواست ضمانت نمی‌‌کنید؟

بله. همینطور است.

فارس: همانطور که در ابتدای گفت‌وگو مطرح کردم ، در سال 86 قانون تسهیل اعطای تسهیلات بانکی تصویب شد، اما این قانون در اجرا با مشکلاتی مواجه شد و هم‌اکنون می‌توان گفت که تقریباً اجرایی نمی‌شود. به طور مشخص بانک صنعت و معدن چه رویکردی نسبت به این قانون داشته آیا آن را اجرا کرده است؟

دانیالی: ما در بانک صنعت و معدن به هیچ وجه وثیقه اضافی از کسی دریافت نمی‌کنیم، یعنی اگر محل اجرای طرح قابلیت رهن داشته باشد یا زمین متعلق به شرکت شهرک‌های صنعتی باشد و قابلیت جانشینی و قائم‌مقامی داشته باشد، به هیچ وجه وثیقه اضافی دریافت نمی‌شود مگر اینکه مسائل و مباحث دیگری وجود داشته باشد، به عنوان مثال، وقتی مستحدثاتی در طرحی ایجاد می‌شود، ارزش افزوده همان طرح قابلیت پوشش بازپرداخت تسهیلات را خواهد داشت.

در اینجا وثیقه گرفته نمی‌شود. اما وقتی یک طرح در رهن جای دیگری است، و ما می‌خواهیم سرمایه درگردش بپردازیم طبیعی است سرمایه درگردش باعث ارزش افزوده در خود طرح نمی‌شود، بلکه مصرف می‌شود، بنابراین در اینجا بانک وثیقه دریافت می‌کند. البته وثیقه هم طیف بسیار وسیعی دارد و فقط وثیقه ملکی نیست، بلکه می تواند ضمانت‌نامه و سفته، سهام شرکت‌های بورسی و بسیاری از چیزهای دیگر باشد و اگر به  دارایی قابل انتقال باشد، پذیرفته خواهد شد.

فارس: بیشتر تسهیلات شما در قالب عقود مشارکتی است یا مبادله‌ای؟

بیش از 80 تا 85 درصد تسهیلات پرداختی ما عقود مشارکتی است.

فارس: مشارکت واقعی؟

بله.

فارس: یعنی قبل از پرداخت تسهیلات سودی تعیین نمی‌کنید؟

دانیالی: به نظر می‌رسد شما بیشتر بانک‌های تجاری را مد نظر قرارداده اید. در این مورد توضیح می‌دهم، ما به این صورت تسهیلات نمی‌دهیم بلکه نوع عقد، نرخ سود را تعیین می‌کند. مـثـلاً مـمکن است در بسته نـظارتی بانک مرکزی عقود مبادله‌ای 15درصد تعیین شود و مشارکتی حداقل 18 درصد، ممکن است بانکی که به سود فکر می‌کند، تمایل داشته باشد که از عقود مشارکتی استفاده کند، ولی ما این رویکرد را نداریم.

اولاً ما چون تسهیلات را بیشتر به بخش‌هایی که طرح‌های جدید ایجاد می‌کنند یا طرح‌های توسعه‌ای و تکمیلی‌ می‌دهیم، چاره‌ای جز استفاده از عقود مشارکتی نداریم. در عقود مشارکتی وقتی کارخانه به بهره‌برداری رسید، تبدیل سهم‌الشرکه به عقود مبادله‌ای می‌شود. یعنی عقود مشارکتی به طرح‌های در حال ساخت داده می‌شود و به محض اینکه مهلت مشارکت بانک تمام می‌شود و می‌خواهد آن را بفروشد به عقود مبادله‌ای تبدیل می‌شود. به همین دلیل است که می‌گویند رویکرد ما عقود مشارکتی است زیرا گزینه دیگری نداریم.                                                                                                              

فارس: بنابراین عقود مبادله‌ای را تنها برای سرمایه در گردش می‌پردازید؟

بله، طرح‌های سرمایه در گردش از عقود مبادله‌ای استفاده می‌کنند.

فارس: از اینکه بیشتر از عقود مشارکتی استفاده می‌کنید تأثیر مثبتی در عملکرد بانک و تولید دیده‌اید؟ یعنی در واقع بازدهی منابع و تولید بهتر از پرداخت عقود مبادله‌ای است؟

دانیالی: قطعاً بهتر بوده است، همین که به شما می‌گویم 58 درصد از صنعت کاشی و سرامیک با مشارکت بانک صنعت و معدن ایجاد شده، واقعاً برای من باعث افتخار است. با افتخار اعلام می‌کنم اگر صنعت کاشی جزو صنایع صادرکننده است، 58 درصد از افتخار آن متعلق به بانک صنعت و معدن است. در واقع صحیح نیست ما در بانک صنعت و معدن به سود فکر کنیم. ما به توسعه صنعتی کشور بیشتر از سود فکر می‌کنیم و به ما هم تأکید شده به فکر سودآوری نباشید. البته این کار برای بانک هم برکت داشته است، زیرا سودآوری بانک مشکل نداشته است. عقود مبادله‌ای ما با سود 14 تا 15 درصد پرداخت می‌شود و کمترین سود دریافتی از عقود مشارکتی 18 درصد است، اما سود ما از بسیاری از بانک‌ها بیشتر است.

زیرا ما سود را فقط ناشی از سود عملیاتی نمی‌بینیم، به نظر ما حتی با آموزش هم می‌توان ارزش افزوده ایجاد کرد. یعنی اگر فرصت بررسی طرح را از 45 روز به 40 روز کاهش بدهیم، تعداد طرح‌های زیادی را در یک دوره زمانی کوتاه می‌توان بررسی کرد. بنابراین کارایی افزایش می‌یابد.

در سال‌های گذشته ما به مشتریان به صورت رایگان آموزش می‌دادیم. وقتی آموزش داده می‌شود مراجعات مکرر به سیستم کاهش می‌یابد. بنابراین کارایی افزایش می‌یابد، زیرا زمان کمتری برای انجام امور صرف می‌شود. از محل این صرفه‌جویی‌ها و افزایش کارایی سود هم به دست می‌آید. همواره یکی از راه‌های کسب سود، کاهش هزینه است. به نظر می‌رسد کار زیادی باید در بخش کاهش هزینه‌ها انجام داد.

فارس: آیا تاکنون پیش آمده که پروژه‌ای در قالب عقود مشارکتی را تأمین مالی کرده باشید و پروژه  سودی ندهد و شما از آن سود نگیرید؟

یعنی پروژه زیان داده باشد ؟

فارس: منظورم این نبود که حتماً زیان داده باشد. مثلاً سود 18 درصد پیش‌بینی کرده باشید، اما در عمل 5 درصد سود محقق شود.

دانیالی: چنین چیزی امکان‌پذیر نیست. البته ساز و کار خوبی است که اگر پروژه سود نکرد ما هم آن را نگیریم و ما هم به عنوان یک مسلمان دوست داریم که سود حاصل از مشارکت به نحو واقعی تحصیل شود و این مسئله‌ای است که باید در بانکداری اسلامی به آن پرداخت. اما باید به این نکته توجه کرد که محاسبه سود واقعی ساز وکار خاصی را می‌طلبد. وقتی من و شما با هم شریک می‌شویم و در یک طرحی سرمایه‌گذاری می‌کنیم، اگر شما بگویید زیان کرده‌اید و من بگویم سود کرده‌ایم، نفر سومی باید در این بین قضاوت کند که آیا پروژه سود کرده یا زیان ؟ این نفر سوم در پروژه‌های مالی چه کسی است ؟ مثلاً می‌تواند سازمان حسابرسی باشد، بنابراین این سازوکار باید دیده شود.

بنابراین اگر این پروژه زیان دیده ممکن است ناشی از عملکرد بانک باشد یا ممکن است فرد سرمایه‌گذار تعهدات خود را انجام نداده باشد . بنابراین نمی‌شود گفت اگر فرد ادعا کند که زیان داده حتماً پروژه آن با زیان مواجه شده باشد.

فارس: اگر در بررسی‌ها واقعاً به این برسید که پروژه زیان کرده یا سود کمی داشته، در آن صورت چه ؟

خوب در آن صورت قطعاً باید برای آن فکری کرد، ولی بررسی باید دقیق صورت گیرد.

فارس: بانک صنعت و معدن یکی از بانک‌هایی است که با صندوق توسعه ملی منعقد کرده‌ است. یکی از مواردی که در این بین وجود دارد این است که برخی از تولیدکنندگان از عدم پرداخت تسهیلات توسط بانک‌ها گلایه می‌کنند، البته منظور من به طور مشخص بانک صنعت و معدن نیست، اما در مجموع گفته می‌شود بانک‌‌ها منابع در اختیار گذاشته شده توسط صندوق توسعه ملی را تاکنون نپرداخته‌اند. برخی از این تولیدکنندگان در همین ارتباط به ما می‌گویند وقتی به بانک مراجعه می‌کنیم به ما تسهیلات ارزی نمی‌دهند، اما مسئولان صندوق توسعه می‌گویند چند میلیارد ریال از منابع صندوق را به بانک‌ها داده‌ایم. به طور مشخص آیا در بانک شما پرداختی از این قبیل صورت گرفته است ؟

دانیالی: قطعاً مطلع هستید که فعالیت صندوق براساس ماده 84 قانون برنامه پنجم توسعه در سال 89 به تصویب رسید و ابلاغ شد، به طور معمول تا این طرح ابلاغ شد، ما در دو مرحله توانستیم قرارداد امضا کنیم ، فکر می‌کنم در تاریخ 20 شهریور 90 ما قرارداد بستیم، مجموع قراردادهایی که در دو مرحله صندوق بستیم، 5.5 میلیارد دلار است. ما جزو بانک‌هایی بودیم که طرح‌هایی که مربوط به این بخش بوده، را بررسی کردیم ، تصویب کردیم و به صندوق ارسال داشتیم و بخش عمده‌ای از آن را از بانک مرکزی دریافت کردیم. برای اینکه یک نفر از حساب صندوق توسعه ملی برخوردار شود، باید یک فرایندی را طی کند، بعد از بررسی و تصویب، مرحله انعقاد قرارداد است. وقتی انعقاد قرارداد انجام شد، پس از آن گشایش اعتبار انجام می‌‌شود.

بعد از این مرحله پرداخت تسهیلات انجام می‌شود. آمارهای مشخص از میزان پرداخت منابع صندوق توسعه ملی از بانک صنعت و معدن وجود دارد و به اسم مشخصات استان قابل طرح است، اما اینگونه نیست که اگر گفته می‌شود 5.5 میلیارد دلار مصوب شد، حتماً پرداخت شده است. بررسی، تصویب و انعقاد قرارداد قبل از گشایش انجام می‌شود. به عنوان مثال اگر قرار است ماشین‌آلات صنعتی وارد شود، اعتبار تا قبل از ورود ماشین‌آلات به کشور پرداخت نمی‌شود. پرداخت اعتبار ذاتاً با وقفه مواجه است. در واقع همه 5.5 میلیارد دلاری که ما از صندوق توسعه گرفته‌ایم معادل آن طرح داده شده و از 239 طرح، 99 طرح قرارداد امضاء شده و از این تعداد طرح، بخش قابل‌توجهی از آن گشایش اعتبار شده است و پرداختی هم داشته‌ایم. البته بنده نمی‌گویم که مشکلی وجود ندارد، اما مشکلات قابل حل است.

فارس: طبق قانون هدفمند کردن یارانه‌ها، بخشی از منابع حاصل از اصلاح قیمت‌ها باید به تولید اختصاص  می‌یافت که این منابع باید در قالب خط اعتباری انرژی و یا تسهیلات برای اصلاح تکنولوژی بود. آیا از این منابع تاکنون به بانک صنعت و معدن مبلغی اختصاص یافته است؟

دانیالی: بانک عامل آن ما نبودیم، تا آنجایی که بنده اطلاع دارم بانک عامل اعطای تسهیلات یارانه سود از محل هدفمندی یارانه‌ها بانک ما نبوده است. تفاهم‌نامه‌ها را بانک‌های دیگری بسته‌اند که باید از طریق معاونت برنامه‌ریزی یا سازمان هدفمندی یارانه‌ها پیگیری کنید.

فارس: آقای دانیالی، بعد از افزایش قیمت ارز، بسیاری از واحدهای تولیدی با مشکلاتی در بخش تامین  مواد اولیه مواجه شدند وهزینه مواد اولیه نسبت به گذشته به شدت افزایش یافته است. اشاره کردید که با تولیدکنندگان ارتباط  زیادی دارید، آیا در بخش تامین ارز و نقدینگی آنها اقدامی انجام داده‌اید؟

دانیالی: در بخش واردات و سیاست‌های ارزی مصوبات بانک مرکزی را انجام می‌دهیم و مصوبات بانک مرکزی برآیند اتفاق آرا است و می‌دانید که سیاست‌هایی در مورد واردات اتخاذ شده است. سیاست‌ها و اقدامات متعددی در این زمینه انجام شد که در این چارچوب ما کار صنعتگران را انجام می‌دهیم.

فارس: چند سال پیش که طرح آمایش صنعت مطرح بود،چندین طرح بزرگ فولادی در نظر گرفته شده بود آیا شما در این بخش‌ها سرمایه‌گذاری داشته‌اید. اکنون چه میزان از این طرح‌ها به بهر‌ه‌برداری رسیده است؟

دانیالی: در چند سال اخیر ما طرح‌های بزرگ فولادی را تامین مالی کرده‌ایم. یکی از این طرح‌ها ، فولاد ارفع است ، و همچنین فولاد گسترآتیه سپاهان، فولاد اردستان، مجتمع ذوب آهن و فولاد خزر و فولاد البرز غرب از طرح‌های بزرگ فولادی است که بانک صنعت و معدن تامین مالی کرده است. البته این را هم اضافه کنم که بانک صنعت و معدن یکی از بانک‌های تاثیرگذار در توسعه صنعت فولاد بوده است. 

فارس: این طرح‌هایی که تامین مالی می‌کنید ، بیشتر طرح‌های بزگ است یا کوچک و متوسط ؟  کدامیک تسهیلات را بهتر بازپرداخت می‌کنند؟

دانیالی: به نظر من این طبقه‌بندی درست نیست. نمی‌توان گفت که اگر طرح بزرگ است بازپرداخت بهتری یا بدتری دارد. طرح وقتی بزرگ باشد مشکلات بزرگ‌تری هم دارد و طرح‌های کوچک مشکلات و حجم اعتباری کمتری دارد. ولی یک مساله روشنی در این بین وجود دارد و آن این است که توسعه صنعتی کشور به کدام سمت می‌رود. یعنی یک زمان به دنبال طرح‌های کوچک و بزرگی هستیم که اشتغال زیادی ایجاد کند. اما یک زمان هدف این است که طرح‌ها بیشتر سرمایه‌بر باشد تا کار بر. یعنی ماشین‌آلات و اتوماسیون  بیشتراز نیروی کاردرپروژه فعال باشد. بنابراین باید ببینیم که جهت‌گیری توسعه صنعتی به کدام سمت است.

طرح های بزرگ‌تر از طرح کوچک تسهیلات بیشتری گرفته و به طور طبیعی باید به طور نسبی معوقات بیشتر داشته باشد.

فارس: منظور من از این سوال این بود در اذهان اینگونه جا افتاده که طرح‌های کوچک ماندگاری کمتری نسبت به طرح‌های بزرگ دارند. طرح کوچک ایجاد می‌شود و چند سالی فعالیت می‌کند اما بعد از مدتی تعطیل می‌شود. اما  طرح بزرگ سال‌های زیادی فعالیت می‌کند؟

آیا شما این را بررسی کرده اید؟

فارس: من بررسی نکرده‌ام اما برخی کارشناسان این مساله را مطرح می‌کنند. منظور من این بود که آیا این تفاوت نگاه به طرح‌های بزرگ و کوچک در بانک صنعت و معدن هم وجود دارد؟

دانیالی: ما به این شکل اندازه‌گیری نکرده‌ایم. اما یک شاخص تعهدات کلان در سیستم بانکی وجود دارد. در بخش ریسک باید ممیزی صورت گیرد که این کار در بانک ما انجام می شود. در واقع موسسه یا بانک نمی‌تواند همه منابع خود را به طرح‌های کلان اختصاص دهد. حتما باید شاخص‌هایی را رعایت کند که مصوب شورای پول و اعتبار است.

فارس: قصد افزایش سرمایه بانک را ندارید؟

دانیالی: اقداماتی انجام داده‌ایم و به شدت پیگیر هستیم. سال گذشته 105 میلیارد تومان از محل ظرفیت‌های قانون بودجه افزایش سرمایه دادیم و امسال هم در صدد این کار هستیم. اما سرمایه بانک‌های دولتی یک فرآیند طولانی دارد ولی قطعا پیگیر این موضوع هستیم و این یکی از مطالبات ما هم هست. افزایش سرمایه یکی از نیازی‌های اصلی برای تامین مالی بانک‌های توسعه ‌ای است.

فارس: به عنوان سوال آخر، به نظر شما نیاز به بانک توسعه‌ای دیگر برای توسعه کشور نداریم؟

دانیالی: معتقدم بهتر است به جای چند بانک کوچک یک بانک بزرگ وجود داشته باشد زیرا تعداد بانک‌ها مهم نیست زیرا بانک کشاورزی را برای بخش کشاورزی، بانک توسعه صادرات برای صادرات و بانک مسکن  را برای مسکن و بانک صنعت ومعدن را برای این بخش داریم. ممکن است ایده‌ای وجود بیاید برای تاسیس بانک انرژی که نیاز آن هم احساس می‌شود. به تازگی هم بانک تخصصی تعاون هم تاسیس شده است. بنابراین همین بانک‌های فعلی را باید تقویت کنیم تا نیازهای این بخش‌ها را پوشش دهند.

گفت‌وگو از: مرتضی ماکنالی

منبع : فارس