اهمیت صادرات در توسعه صنعت خودروسازی ایران

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «میهن صنعت» به نقل از «پرشین خودرو»، در توسعه صنعتی چهار عامل تاثیرگذار وجود دارد تقاضا, عرضه, صادرات و واردات که با بررسی بیشتر این چهار عامل می‌توان به توازن یا عدم توازن در منظومه فعالیت‌های صنعتی رسید. اگر توازن و تعادل در میان این چهار عامل وجود نداشته باشد صنعت زمین‌گیر خواهد شد. به عبارت دیگر صنعتی که فقط بر اساس تامین نیاز بازارهای داخلی شکل گرفته باشند توان رشد و رقابت نخواهند یافت و پس از دوره‌ای کوتاهی از رشد کاذب؛ متوقف خواهد شد.

توسعه صنعت خودرو هم از همین منطق تبعیت می‌کند. اگر نگاهش ففط به تامین بازارهای داخلی باشد, توان رقابتی خود را از دست داده و «صنعتی رفاه‌زا» به صنعتی «رفاه‌زدا» تبدیل خواهد شد. اینجاست که نقش عامل صاردات در هر صنعتی به ویژه صنعت خودرو هویدا می‌شود. صادرات یعنی مواجه نشدن با مشکل مازاد تولید, یعنی تبادل با دنیای خارج, یعنی تولید و ارائه خدمات بر اساس استاندارهای بین‌المللی, یعنی ایجاد اشتغال ملی و هزاران معنی دیگر؛

 در متن پیش رو سعی شده تا با بررسی این عوامل در صنعت خودرو بایسته‌هایی در خصوص صادرات صنعت خودرو مرور شود:

عرضه و تولید خودرو:

اگر چه شاخص‌های مختلفی در برآورد میزان تقاضای بازار خودروی ایران موثر است اما با بررسی صورت گرفته می‌توان به صورت تقریبی گفت که در بازار خودروی ایران سالانه حدود یک میلیون تقاضا برای خرید خودروی سواری وجود دارد. تقاضایی که خودروسازان هم بر آن واقفند؛ و در جلسه ابتدای سال93 بر آن تاکید داشتند زمانی که مهندس نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت برنامه تولید خودرو را یک میلیون و 200 هزار دستگاه خودروی سواری اعلام کرد. خودروسازان استدلال کردند که: با توجه به کاهش 50 درصدی قدرت خرید مردم و همچنین رشد دو برابری قیمت خودرو، امکان فروش یک میلیون و 200 هزار دستگاه خودروی سواری در سال 93 وجود ندارد. و وزیر از آنها درخواست کرد که: با افزایش صادرات خودرو به خارج از کشور کاهش کشش بازار داخلی برای جذب یک میلیون و 200 هزار دستگاه خودروی تولیدی را جبران کنند.

وزیر صنایع در مهرماه میهمان برنامه پایش بود و در همین برنامه اعلام کرد که: طبق برنامه‌ تولید خودرو سال 94 یک میلیون و پانصدهزار خواهد بود.

اگر برنامه تولید خودرو و میزان تقاضای خودرو را کنار هم قرار دهیم متوجه خواهیم شد که صنعت خودرو در صورت تحقق برنامه تولید خود امسال با مازاد تولید مواجه خواهد شد.

جدول پیش‌بینی تولید و تقاضای خودرو در سال 93 – 94

سال

برنامه تولید خودرو

میزان تولید 9 ماهه

پیش‌بینی تقاضای خودرو

مازاد

1393

1.200.000

825.389

900.000

300.000

1394

1.500.000

—–

1.000.000

500.000

تاکید وزیر صنایع برای صادرات خودرو امری بسیار مهم است. اگر صنعت خودرو بتواند مازاد تولیدش را صادر نماید و در چرخه بازارهای بین‌المللی قرارگیرد اتفاق بسیار میمونی برای صنعت خودرو خواهد بود. اما آیا صنعت خودروی ایران توان صادراتی دارد؟ آیا بسترهای لازم برای صادرات خودرو موجود است؟

صادرات خودرو:

با نگاهی به آمار صادرات خودرو می‌توانیم پاسخ خود را دریافت کنیم. بر اساس آمار گمرک صادرات خودروی سواری از ایران در سال 1391 بالغ بر 52 هزار دستگاه و در سال 92 به دنبال تشدید تحریم‌ها با کاهش بسیار شدید به میزان 15 هزار دستگاه رسیده است. این آمار در خوشبینانه‌ترین حالت برای سال 93 شاید حدود 30 هزار دستگاه باشد!

جدول صادرات خودروهای ایرانی

ردیف

سال

تعداد خودرو

1

1391

52.000

2

1392

15.000

3

1393

30.000 (برآورد)

بنابراین در همین گام نخست متوجه خواهیم شد که در حال حاضر صنعت خودرو توان صادراتی خوبی ندارد. حال چگونه می‌توان امیدوار بود که این صنعت بتواند حدود 200 هزار دستگاه را صادر نماید؟  غائله «مازاد تولید» به همین جا ختم نمی‌شود. چرا که در بازار خودرو عنصر دیگری به نام واردات خودرو وجود دارد که عامل موثری بر عرضه خودرو خواهد بود و در نهایت تقاضای کل را برای خودروهای تولید داخل تحت تاثیر قرار خواهد داد.

واردات خودرو:

بر اساس آمار گمرک در کل سال ۹۲ میزان ۷۸ هزار و ۶۷۳ خودرو سواری به ارزش ۳ میلیارد و ۱۷ میلیون دلار به کشور وارد شده این درحالی است که در نه ماهه سال 93 تعداد 71 هزار و 896 دستگاه خودرو به ارزش 1 میلیارد و 457 میلیون و 240 هزار دلار وارد شده است.

جدول واردات خودروی سواری 9 ماهه

ردیف

سال

تعداد خودرو

1

1392

44.225

2

1393

71.896

حال اگر تعداد خودروهای وارداتی را به میزان تولیدات داخلی بیفزاییم, به عددی خواهیم رسید که میزان عرضه خودور در بازار ایران را بیان خواهد کرد بر این اساس اگر خودروسازان بتوانند برنامه وزیر صنایع را محقق سازند و با احتساب میزان واردات عرضه خودرو در بازار ایران در سال 93 چیزی حدود 1 میلیون 280 هزار دستگاه خواهد بود. میزان صادرات این صنعت در خوشبینانه‌ترین حالت چیزی حدود 30 هزار دستگاه خواهد بود. بنابراین صنعت خودرو باید تکلیف میزان مازاد خود را روشن سازد. در اینجا  اجمالاً چند راهکار متصور است:

·        کاهش شیب تولید به نوعی که عرضه بر تقاضا پیشی نگیرد.

·        افزایش تقاضا با اعطای تسهیلات بیشتر یا ایجاد بازارهای جدید فروش.

·        کنترل یا جلوگیری از واردات به منظور ایجاد فضای بیشتر برای ساخت داخل

·        افزایش شیب صادرات با تولیدات استاندارد و افزایش تنوع تولید

کاهش تولید برای صنعت خودرو همچو سم مهلکی است به ویژه اگر همچو عده‌ای چنین گمان ببریم که صنعت خودرو در حال حاضر چشم و چراغ صنایع ایران است و با تضعیف این صنعت, کل صنعت آسیب خواهد دید. بر اساس گزارش وزیر صنایع از وضعیت صنعت خودرو؛ ارزش افزوده این صنعت, معادل 20 درصد از ارزش افزوده صنعت کشور و اشتغال مستقیم نیروی کار آن را برابر با 12 درصد اشتغال بخش صنعت است. بنابراین هر گونه کاهش در تولید؛ از یک سو هزینه‌ تولید خودروسازان را افزایش خواهد داد و سوی دیگر مشکلات متعددی در عرصه‌های دیگر به وجود خواهد آورد.

راهکار افزایش تقاضا در بازار خودرو ممکن است به صورت یک مسکن موقت عمل کرده اما می‌دانیم که تغییرات عمده در تقاضای خودرو تنها منوط و محدود به عملکرد خودروسازان نیست و عوامل بسیار دیگری باید به میدان بیاید.

در خصوص کنترل یا جلوگیری از واردات هم باید گفت که اتخاذ این مسیر هم چندان سودی به حال صنعت خودرو ندارد واردات ممکن است دو حسن برای صنعت خودرو داشته باشد نخست احترام به ذائقه‌های متفاوت مصرف کنندگان بازار و دیگری اینکه می‌تواند به صورت یک رقیب توانمند برای صنعت خودرو مطرح شود, 

اما در خصوص آخرین راهکار افزایش شیب صادرات با تولیدات استاندارد و افزایش تنوع تولید باید بایسته‌های در صنعت خودرو رعایت شود مثلاً:

·        بدانند که صادرات, تنها منوط و محدود به داشتن واحد صادرات نیست.

·        بدانند که فعالیت صادرات از بخش‌های نظیر طراحی, مهندسی و خطوط تولیدی آغاز خواهد شد.

·        بدانند که با استاندارهای ملی نمی‌تواند صادرات بین‌المللی داشته باشند.

·        بدانند که ورود به بازارهای بین‌المللی نیازمند اتخاذ برنامه منسجی بین نهادهای مالی, قانون‌گذاری و صنعتی است.

·        بدانند که ورود به بازارهای جهان متضمن یادگیری ادبیات, روش‌ها و منش‌های بین‌المللی است.

·        بدانند که بازار داخلی فرصت خوبی است برای تعامل با جهان.