دلیل خواب دیدن ما انسان ها چیست؟

بهمین دلیل اسـت کـه حین خواب دچار وقفه تنفسی نمی‌ شویم و رویاها را بدون حرکت دادن بدن با چشمان خود تعقیب میکنیم. البته دراین زمینه اختلالی تحت‌عنوان اختلال رفتاری خواب رم «RBD» وجوددارد کـه مغز را در فلج کردن عضلات حین خواب دچار مشکل می کند.

افراد مبتلا بـه این اختلال کـه بیشتر انها را آقایان بالای 50 سال تشکیل می دهند حین رویا دیدن، حرکات فیزیکی مختلف مثل مشت و لگد زدن را تجربه می کنند. درنتیجه ممکن اسـت بخود یا افراد همبستر آسیب برسانند. این افراد طبق معمول بعد از بیدار شدن از خواب، رویایی رابه یاد می‌آورند کـه متناسب با حرکات فیزیکی‌ مشاهده‌شده توسط اطرافیان اسـت. این اختلال بسیار جدی اسـت و باید تحت‌درمان قرار بگیرد.

اضطراب و افسردگی چه تاثیری بر خواب و رویا می‌گذارند؟

اختلالات اضطرابی، تنش‌های عصبی و افسردگی طبق معمول باعث کاهش میل بـه خواب، اشتها و تمایلات جنسی میشوند، اما این مساله قطعی نیست و بعضی‌ها دراین شرایط با افزایش اشتها و میل بـه خواب مواجه می شوند. این افراد طبق معمول نزدیک صبح از خواب بیدار میشوند و با ولع بسیار بـه سمت یخچال می روند. با ادامه پیدا کردن این وضعیت، فرد دچار اضافه وزن خواهد شد.

این اختلالات ممکن اسـت عملکرد فرد را در محیط کار و اجتماع هم تحت‌تاثیر قرار دهند. هم چنین می توانند باعث افزایش رویاهای مرتبط یا غیرمرتبط با زندگی روزانه شوند و فرد را دچار آشفتگی و نگرانی کنند. افرادی کـه این وضعیت را تجربه میکنند باید دنبال یافتن عامل اضطراب یا افسردگی در زندگی خود باشند و آنرا برطرف کنند. هم چنین میتوانند تحت‌نظر دکتر از درمان‌های رایج افسردگی کمک بگیرند.

ریشه و عامل کابوس‌ ها یا خواب‌ های آشفته‌ کننده چیست؟

تعداد زیادی از کابوس‌ها یا رویاهای آشفته‌کننده بـه دنبال بعضی بیماری‌های زمینه‌ای اتفاق می‌افتند. برای مثال خیلی از افراد، بـه‌خصوص کودکان در زمان تب، دچار کابوس یا هذیان در خواب میشوند. افراد سالمند نیز ممکن اسـت بر اثر کاهش مصرف مایعات و عدم هشدار تشنگی دچار خواب‌آلودگی و کابوس‌های شبانه شوند.

بیماری‌هایی مثل کم‌کاری و پرکاری تیروئید، بعضی بیماری‌های داخلی، مصرف وعده‌های سنگین غذا قبل از خواب، استرس‌های روزانه، افسردگی، مصرف بعضی داروها و رعایت نکردن اصول بهداشت خواب نیز همگی میتوانند زمینه‌ساز رویاهای آشفته شوند. برای پیش گیری از مشاهده این‌گونه رویاها باید بـه درمان بیماری‌های زمینه‌ای پرداخت و از عوامل استرس‌زا دوری کرد. 

چه عواملی در سبکی خواب دخیل هستند؟

یکی از مهمترین دلایل سبکی خواب و بیدار شدن‌های مکرر در افراد بالغ، وقفه تنفسی یا آپنه انسدادی حین خواب اسـت. از دیگر دلایل سبکی خواب می توان بـه گرم بودن بیش از حد هوای اتاق خواب، پرصدا یا پرنور بودن محل خواب و خوابیدن طولانی‌مدت در طول روز اشاره کرد. خواب بعد از ظهر یا ابتدای شب با کاهش تولید نوعی پیام‌رسان عصبی در مغز بنام «آدنوزین» باعث ایجاد اختلال در خواب شبانه می شود.

در حالت طبیعی، میزان آدنوزین بـه موازات افزایش مدت بیداری بالا می رود. درواقع هرچقدر بیداری طولانی‌تر شود، میزان آدنوزین و بـه دنبال آن خواب‌آلودگی نیز افزایش مییابد. حال اگر فرد در طول روز خواب طولانی‌مدت داشته باشد، میزان آدنوزین مغزش کاهش مییابد و هنگام خواب شبانه دچار افزایش هوشیاری می شود.

درنتیجه ممکن اسـت با کوچک‌ ترین صدا یا عامل محرک از خواب بیدار شود و خواب باکیفیتی نداشته باشد. علاوه براین، خواب در طول روز هیچ‌گاه نمی تواند کیفیت خواب شب را داشته باشد زیرا گروهی از هورمون‌ها فقط در خواب شبانه ترشح میشوند. با خواب در طول روز، ریتم ترشح این هورمون‌ها مختل خواهد شد حتی اگر فرد از نظر کمی، بـه اندازه کافی خوابیده باشد.

وقفه تنفسی در خواب با چه علائم و عوارضی همراه است؟

افرادی کـه از وقفه تنفسی خواب رنج می برند، طبق معمول خیلی سریع بـه خواب میروند و حتی با صدای خروپف خود برای اطرافیان مزاحمت ایجاد میکنند اما در عین حال بعد از بیدار شدن از احساس خستگی و خواب ناکافی شکایت دارند. اگر چـه این افراد آسان بـه خواب میروند اما بدلیل مشکل در تنفس، خواب عمیق را تجربه نمیکنند و مدام بیدار میشوند.

علت این موضوع، شل شدن عضلات خلف زبان و عضلات دیواره مجاری فوقانی تنفسی حین خواب، بـه‌خصوص در حالت طاقباز اسـت. دراین وضعیت، مسیر عبور هوا حین خواب بسته می شود و اکسیژن‌رسانی بـه مغز کاهش می یابد. با پایین آمدن درصد اشباع اکسیژن شریانی، مغز بـه بدن فرمان بیداری میدهد. درنتیجه فرد قبل از ورود بـه مرحله دوم یا سوم خواب عمیق، بیدار می شود.

بعد از این بیداری نیز مجدد چرخه خواب را از ابتدا آغاز کرده و خواب و بیداری را مدام تجربه میکند. مرگ‌ومیر بر اثر سرطان در افرادی کـه از مشکلات تنفسی ناشی از بی‌نظمی خواب رنج میبرند، 8/4 درصد بیشتر از باقی اسـت. طبق مطالعات انجام‌شده روی حیوانات، کاهش اکسیژن‌رسانی بـه بافت مغز در آپنه تنفسی خواب باعث ایجاد التهاب و رشد بی‌رویه عروق خونی و درنهایت رشد بی‌رویه غده‌ها می شود.

باید توجه داشت بیدار شدن‌های مداوم بـه دنبال وقفه تنفسی مانند بیداری برای نوشیدن آب یا اجابت مزاج نیست. این افراد طبق معمول روزبعد، از خواب پریدن‌های خود رابه یاد نمی‌آورند. این بیداری‌ها حتی ممکن اسـت صدها بار طی شب اتفاق بیفتند و چرخه طبیعی خواب را مختل کنند. مبتلایان بـه وقفه خواب باید برای رفع مشکل خود بـه دکتر فوق‌ت خصص خواب مراجعه کنند و تست خواب شبانگاهی انجام دهند..

آیا پرش‌ های ناگهانی بدن در ابتدای خواب نشانه وجود اختلال در سیستم عصبی است؟

افراد بسیاری وجود دارند کـه بـه محض خوابیدن صحنه‌ای از سقوط را مشاهده می کنند و با احساس افتادن، دچار پرش ناگهانی بدن می شوند. این حالت کـه توهم پیشخواب نام دارد، نوعی تصویرسازی ذهنی اسـت و رویا محسوب نمی شود. رویا دیدن بعد از گذشت 3 مرحله خواب عمیق و با ورود بـه خواب رم اتفاق می‌افتد اما این‌گونه تصویرسازی‌ها در ابتدای مراحل خواب رخ می دهند.

علت این وضعیت می تواند کمبود خواب یا اختلالاتی مثل نارکولپسی «حمله‌های خواب در ساعات بیداری» باشد. افراد مبتلا بـه این اختلالات با گذشت کمتر از چند دقیقه از شروع خواب، وارد مرحله رم میشوند و تصویرسازی‌هایی تحت‌عنوان سقوط حین خواب یا سقوط خوابگاهی را تجربه می کنند. این وضعیت یک یافته طبیعی اسـت و طبق معمول جای نگرانی ندارد. بعضی تحقیقات نشان داده‌اند:

استرس‌های روزانه و مصرف کافئین احتمال وقوع توهم پیشخواب را افزایش میدهند. لازم بـه ذکر اسـت پرش ناگهانی بدون بیدار شدن از خواب، بـه‌خصوص در کودکان و نوجوانان غیرطبیعی اسـت و باید توسط دکتر بررسی شود. این وضعیت میتواند در انواعی از تشنج‌های حین خواب یا اختلالات خواب ریشه داشته باشد.

هم چنین پرش‌های ناگهانی بعد از بیدار شدن از خواب، بـه‌خصوص در ناحیه شانه و قسمت‌های نزدیک بـه محور بدن می توانند نشان ‌دهنده تشنج باشند. برای مثال افرادی کـه صبح‌ها با دست گرفتن وسایلی مثل قاشق و چنگال آن ها رابه‌طور غیرارادی پرت می کنند، باید حتماً بـه دکتر مراجعه کنند زیرا این تشنج‌ها در تعداد زیادی از موارد با تشنج‌های بزرگ همراه می شوند.

آیا ورزش شبانه به خواب راحت کمک می‌کند یا برعکس باعث بی‌خوابی می‌شود؟

برخلاف تصور افراد، انجام ورزش با فاصله کمتر از 4 ساعت از زمان خواب با افزایش حس نشاط و ترشح هورمون‌های سروتونین و کورتیزول در خون و سرکوب عملکرد پیام‌رسان‌های مربوط بـه خواب باعث ایجاد اختلال در خواب شبانه میشود. درنتیجه این تصور کـه ورزش شبانه با افزایش حس خستگی بـه خواب کمک می کند، کاملا غلط اسـت./پارس ناز

انتهای پیام/