کارشکنی در داخلی‌سازی دکل حفاری/ بودجه‌های پژوهشی حالت ویترینی پیدا کرده‌اند
میهن صنعت : کارشناس اقتصاد انرژی گفت: نباید از شرکتهای حفاری توقع حمایت از ساخت داخل را داشت زیرا آنها به جای آنکه به دنبال منافع ملی باشند، بیشتر به دنبال کسب سود خود هستند.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «میهن صنعت»، در طول یکی دو هفته اخیر مباحث بسیار زیادی در خصوص ساخت دکل حفاری در داخل کشور مطرح شده است به طوری که عده ای از متخصصین و صاحب‌نظران داخلی معتقدند ایران هنوز توان ساخت دکل حفاری را به دست نیاورده و اگر دکل حفاری نیز قرار است در داخل کشور احداث شود تنها ایران مونتاژ کننده دکل خواهد بود و نباید انتظار داشت که شرکتهای داخلی توان ساخت دکل را داشته باشند.
بنابراین در شرایط فعلی ورود دکل حفاری از چین و کشورهای دیگر نه تنها صرفه اقتصادی دارد بلکه می تواند موجب توسعه صنعت نفت کشور شود و شرکتهای داخلی به طور کلی باید ساخت دکل حفاری را فراموش کنند و کار ساخت را به کشورهای سازنده واگذار کنند.
براین اساس به منظور بررسی نظرات این عده از کارشناسان و متخصصین خبره صنعت نفت به سراغ اسماعیل رحیمی نژاد یکی از دانش آموختگان مباحث اقتصاد انرژی رفتیم تا در این زمینه یعنی توان ایران در ساخت دکل حفاری با وی گفت‌وگو کنیم که در زیر شاهد متن این گفت‌وگو هستید.
فارس: با توجه به نظرات متفاوتی که در ساخت دکل در کشور شنیده می‌شود، توان ساخت دکل حفاری در داخل کشور را چگونه می‌بینید؟
رحیمی نژاد: پس از آنکه از سال 86 دولت وظیفه دستیابی به دانش فنی ساخت دکل را به جهاد دانشگاهی واگذار کرد، تیم های کارشناسی و تخصصی تشکیل شد و حتی سفرهای خارجی نیز به منظور بررسی ساخت دکل حفاری ترتیب داده شد از این رو هم اکنون پس از گذشت سالیانی از آغاز فعالیت در زمینه احداث دکل های حفاری در داخل کشور می توان گفت ایران دانش فنی ریگ های 1500 تا 3000 اسب بخار را به دست آورده است، همچنین توان انتخاب و ساخت برخی از تجهیزات دکل حفاری به دست آمده و در مجموع می توان گفت ایران توان ساخت و احداث 50 درصد از یک دکل حفاری را به دست آورده است، این تجهیزات تماما در داخل کشور احداث می شود و هر قسمت را شرکتهای داخلی برعهده گرفته اند.
اما 50 درصد باقی مانده نیز نیاز به تکنولوژی های‌تک (پیشرفته) دارد که به دلیل تعداد پایین دکل ها هم اکنون صرفه اقتصادی ندارد که این تجهیزات در داخل احداث شود و می توان این تجهیزات را از خارج وارد کرد، اما می توان امیدوار بود در صورت افزایش تعداد ساخت دکل حفاری در داخل کشور این تجهیزات نیز در داخل احداث شوند.
همچنین هم اکنون بسیاری از کشورهایی که کار ساخت دکل حفاری را انجام می دهند، دکل سازها تنها کاری که می‌کند این است که قدرت انتخاب تجهیزات مناسب را داشته باشد و سازه اصلی که همان استراکچر را بسازند و لزومی ندارد که پمپ یا تاپ درایورها را بسازند.
ساخت دکل های حفاری و تجهیزات جانبی آنها در داخل کشور کاملا اقتصادی است و با انجام یکسان سازی دقیق میان دکل های ساخت داخل و دکل های چینی مشخص می شود که دکل های ساخت داخل از نظر کیفیت و قیمت قابل رقابت با دکل های چینی هستند.
فارس: جهاد دانشگاهی علم و صنعت در حال ساخت 14 دکل حفاری در داخل کشور است سوال مشخص در این موضوع این است که آیا ایران مونتاژ کننده دکل است یا سازنده دکل های حفاری؟
رحیمی نژاد: همانطور که گفته شد تیم طراحی و سازنده دکل های حفاری در داخل کشور با کمک شرکتهای سازنده داخلی مانند ماشین سازی اراک در حال احداث و تولید 50 درصد از تجهیزات یک دکل حفاری است و 50 درصد مابقی دکل نیز از خارج وارد می شود اما با افزایش تولید دکل در داخل کشور به سمت تولید صد درصدی دکل حفاری خواهیم رفت که به نظر می رسد دکل تماما ایرانی می تواند تا 2 یا حد اکثر 2.5 سال آینده وارد عرصه صنعت نفت ایران شود.
از طرفی نیز باید گفت در ابتدا قرار بود با انعقاد قرارداد ساخت 14 دستگاه در مرحله اول و با ساخت و دستگاه‌های پمپ دکل، میزدوار و دراورکس ساخت تجهیزات یک دکل در داخل کشور به این میزان به 56 درصد برسد و در مرحله دوم نیز تجهیزات ساخت داخل یک دکل به 70 درصد افزایش یابد.
اما هم اکنون برخی از شرکتهای داخلی کارشکنی هایی را در زمینه ساخت داخل می کنند که هنوز علت این کارشکنی ها مشخص نیست.
باید گفت جهاد دانشگاهی یک مجموعه علمی و تحقیقاتی است و در خصوص پیوند بین دانشگاه و صنعت پیشقدم شده است، اما به نظر می رسد عده ای نمی خواهند این پیوند محکم شود و به دنبال گسستن این پیوند مبارک هستند.باید گفت همانطور که در ابتدا نیز گفتم ما برای انجام کارپژوهشی جان خود را نیز حاضریم بدهیم و اگر هیچ شرکت داخلی حفاری از ما نیز حمایت نکند نیز کار خود را رها نخواهیم کرد، زیرا تنها فکر و ذکر ما اعتلای نام ایران اسلامی است.
فارس: هم اکنون چه تعداد از این دکلهای حفاری ساخته شده است؟
رحیمی نژاد: در حال حاضر سه دکل حفاری از تعداد کل دکلهایی که در اختیار جهاد دانشگاهی قرار داده بودند در حال آماده شدن است که به زودی به کارفرما تحویل داده می شود. که این دکل های حفاری طبق همان مواردی که در بالا ذکر شده است در داخل ساخته شده است.
فارس: مشکل اصلی پیشروی ساخت دکل حفاری در داخل کشور چیست؟
رحیمی نژاد: اولین مشکل در خصوص ساخت دکل حفاری عدم اعتماد شرکتهای حفار به سازندگان است که این مشکل باگذشت زمان برطرف خواهد شد اما مشکل اصلی ما تامین منابع مالی است و اگر همان منابعی که برای خرید از خارج اختصاص داده می شود به داخل هم اختصاص داده شود ما در زمان مقرر تجهیزات را تحویل می دهیم، همانطور هم که وزیر محترم نفت اعلام کرده، حتی خرید داخلی را با 20 درصد بالاتر از قیمت همسان خارجی آن انجام می دهند. مشکل ما اصلا مشکل ساخت نیست، مشکل ما مشکل تامین منابع است.
فکر می کنم که هم وزیر نفت و هم رئیس شرکت ملی نفت علاقه به تولید داخلی دکل های حفاری دارند اما مطلبی که در طی جلسات عنوان شده است مبنی بر وجود مشکلات تامین منابع مالی است.
با این وجود طی جلسه ای که به تازگی با حضور نماینده وزیر نفت و مسئولان شرکت ملی نفت ایران و برخی از ارگانهای نظارتی در خصوص حمایت شرکتهای داخلی و بانک ها از ساخت داخل دکل حفاری برگزار شده است می توان امیدوار بود که تاحدود زیادی بحث تامین مالی ساخت دکل حفاری در داخل کشور برطرف شود.
فارس: به نظرشما عمده دلیلی که شرکت های حفار زیر بار خرید دکل از داخل کشور نمی روند چیست؟
رحیمی نژاد: نمی‌توانیم به شرکت و شرکتهایی که ماموریت آنها صرفا حفاری است و در ساختار سازمانی خود وظیفه سودآوری دارند،بگوئیم که باید از تجهیزات ساخت داخل استفاده کند، اما می‌توان از آنها توقع داشت در شرایط یکسان وقتی می بینند که داخل توان ساخت 50 درصدی تجهیزات را دارد و به لحاظ کیفیتی نیز با جنس خارجی قابل رقابت است، به لحاظ ملی از تولیدات ساخت داخل حمایت کنند و از داخل خرید خود را انجام بدهند. ولی هرگز نمی توان شرکتی را مجبور به خرید از داخل کرد.
ممکن است این توقع وجود داشته باشد که اگر سازنده داخلی وجود دارد که می‌تواند در کیفیت،قیمت و زمان ساخت با سازنده شرقی و یا غربی رقابت کند، چرا این شرکت سراغ فروشنده خارجی رفته است. این نشان می‌دهد که اشکال در جای دیگری است و باید این سوال را از آنها پرسید.
فارس: وظیفه ارگان های نظارتی مانند مجلس شورای اسلامی در خصوص خرید دکل های حفاری از خارج از کشور چیست؟
رحیمی نژاد: نقش مجلس در زمینه ساخت و مجاب کردن شرکتهای داخلی در خصوص حمایت از سازندگان داخلی بسیار مشهود است.
اگر بودجه های پژوهشی نفت که نظام حاکمیتی کشور برای توسعه فناوری کشور هزینه می کند بر اساس یک نقشه درست هدایت شود، ما یکبار باید صاحب تکنولوژی شویم و این تکنولوژی اقتصادی شود و در جریان تولید قرار بگیرد و تولیدکنندگان باید از زحمت پژوهشگران استفاده کنند.
مشکل ما الان این است که بودجه های پژوهشی کشور بیشتر جنبه ی ویترینی پیدا کرده اند، در حالی که این ها باید بر اساس یک نقشه راه درست یکبار هزینه شوند. البته این نظام ها باید به درستی توسط افراد توانا و آگاه به مسائل فناوری نوشته شوند که نمایندگان مجلس بخشی از این افراد خبره هستند بخصوص کمیسیون انرژی و افراد توانمندی که در این کمیسیون حضور دارند.
من فکر می کنم که با توجه فضای جدیدی که در کشور هست ما نیاز به اقدام هر چه سریعتر برای ساخت دکل های حفاری به منظور حفاری و برداشت از میادین مشترک کشور داریم و نظام حاکمیتی باید اولویتی برای تامین منابع مالی ساخت دکل های حفاری قائل شود.
فارس: نقش دلالان دکل حفاری در رابطه با عدم خرید شرکت های حفار از خرید داخل چه قدر است و آیا فشار این دلالان می تواند مانع خرید دکل از داخل شود؟
رحیمی نژاد: وقتی وزارت صنایع پیش از ساخت و ساز و کاربردی شدن یک محصول داخلی، با انجام کار کارشناسی تعرفه ورود این محصول را افزایش دهد و اجازه ندهد که دلالان و یا وارد کننده‌ها با نوشتن قیمت‌های بسیار پایین غیر واقعی در اسناد خرید و یا استفاده از روش‌های مختلف به راحتی کالا و محصول خود را با هزینه پایین از گمرکات کشور ترخیص کنند، خریدار داخلی با مشاهده قیمت گران محصول خارجی به سراغ محصول داخلی می‌رود،البته مصوبه جدید وزارت نفت نیز که در زمینه نوع دکل، قیمت خرید و یا اجاره و کشور سازنده و همچنین تعداد باید از سوی پیمانکاران و شرکتهای حفاری اعلام شود کمک بسیار زیادی می تواند به سازنده داخلی کند.
